Θα σας περνούσε ποτέ απ’ το μυαλό ότι κάτι τόσο κοινότοπο όσο το “ψάχνω να βρω τα κλειδιά μου, που στο διάολο τα άφησα;” θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο “επιστημονικής έρευνας”; Όχι. Δεν πειράζει. Αν έχετε (μελλοντικά) στο περιβάλλον σας έναν ρομποτικό οικιακό βοηθό και του πείτε “ρε συ, βρες μου τα κλειδιά”, αυτός θα πρέπει να το κάνει, ακόμα κι αν το μπρελόκ δεν έχει πομπό προσδιορισμού θέσης – δεν ανήκει (ακόμα) στο internet of things…
Στην αγγλική επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B, μια ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου του Aberdeen δημοσίευσε πρόσφατα μια πρώτη προσέγγιση του “πως ψάχνουμε να βρούμε κάτι”, στηριγμένη στην ανάλυση της όρασή μας. Η αρχική παραδοχή της έρευνας ήταν ότι οι περισσότεροι / ες ψάχνουν να βρουν κάτι που έχασαν σε μέρη που αποκλείεται να είναι.
Στην πειραματική φάση της έρευνας ζήτησαν από 14 εθελοντές να εντοπίσουν μια ευθεία γραμμή γωνίας 45 μοιρών σε μια οθόνη υπολογιστή. Η οθόνη ήταν χωρισμένη στα δύο. Στο αριστερό τμήμα της οθόνης υπήρχαν πολλές γραμμές, σε διάφορες γωνίες, κάθετες, οριζόντιες, λοξές. Στο δεξιό οι γραμμές είχαν οι περισσότερες την ίδια γωνία, αν και όχι 45 μοιρών. Οι κινήσεις των ματιών των εθελοντών καταγράφονταν.
Η ομάδα των πανεπιστημιακών υποστηρίζει ότι οι εθελοντές χάλασαν την ίδια ώρα και στα δύο μισά της οθόνης, κοιτώντας πότε το ένα και πότε το άλλο, αν και η λογική (η δική τους σίγουρα!) θα υποδείκνυε ότι μια γρήγορη ματιά στο δεξιό τακτοποιημένο τμήμα της οθόνης θα έδειχνε αν εκεί είναι (ή δεν είναι) η αναζητούμενη γραμμή. Συνεπώς (λένε οι ερευνητές) το λογικό θα ήταν αρχικά να αποκλειστεί το δεξιό τμήμα και ύστερα το μάτι να ασχοληθεί με το αριστερό αποκλειστικά.
Χαιρόμαστε κατά κάποια έννοια με το αποτέλεσμα της έρευνας· είναι άσχετο με την ανθρώπινη πραγματικότητα (αλλά ίσως είναι χρήσιμο για ρομποτικούς ανιχνευτές). Γιατί η έγνοια του “μήπως κάτι μου διέφυγε;”, που γίνεται πράγματι βασανιστική όταν ψάχνει κανείς κάτι ξανά και ξανά στα ίδια σημεία (ενώ τα έχει ήδη ψάξει), είναι σημαντική σε άλλες περιπτώσεις. Όταν ξανακοιτάμε και ξανακοιτάμε κάτι, με διαλείματα ενδιάμεσα και με διαφορετικό βαθμό προσοχής κάθε φορά· και βρίσκουμε πράγματι κάτι που δεν είχαμε προσέξει ως εκείνη την στιγμή.
Εν τω μεταξύ υπάρχουν κι άλλοι μισοσυνειδητοί τρόποι ψαξίματος. Αλλά ας μην τους λέμε: όλοι αυτοί οι ερευνητές βρίσκονται στην εξουσία…