Πριν ένα χρόνο, όταν ξεκίνησα τον λογαριασμό Internet of Shit στο Twitter, το έκανα σαν ένα προσωπικό αστείο: άκουγα πολλά για έξυπνες συσκευές συνδεμένες στο διαδίκτυο, αλλά όλες έδειχναν πολύ ηλίθιες ιδέες.
Τον τελευταίο καιρό πάντως βλέπουμε ένα σωρό συσκευών να κατακλύζουν την αγορά χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, όσο τουλάχιστον μπορεί κάποιος να καταλάβει. Στην αρχή έκανα πλάκα μ’ αυτά τα πράγματα, αλλά η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη απ’ όσο αρχικά υποπτευόμουν.
Μιλάω για συσκευές όπως ο βλακώδης wifi αποχυμωτής των 700 δολαρίων, ο έξυπνος ελεγκτής αυγών, ο καταγραφέας νερού για γάτες ή μια παράξενη bluetooth ομπρέλα.
Πολλές IoT συσκευές ισχυρίζονται ότι βελτιώνουν τη ζωή σου, αλλά ο στόχος είναι μόνο ένας: να εκχρηματίσουν την μονοτονία που δεν απασχολούσε ως πρόσφατα ούτε στο ελάχιστο τις επιχειρήσεις κάθε κλίμακας.
Πριν δέκα χρόνια αν έλεγες σε κάποιους ότι θα μπορούσαν να βγάλουν εκατομμύρια από μια συγκεκριμένη μηχανή καφέ που παίρνει μόνο ένα είδος κάψουλας καφέ, που παράγονται μάλιστα από τον κατασκευαστή της μηχανής, μάλλον θα γελούσαν μαζί σου – αλλά μετά ήρθε η nespresso και σάρωσε την αγορά του σπιτικού καφέ.
Τώρα συμβαίνει το ίδιο με τις συσκευές της καθημερινότητάς σου, αλλά μ’ έναν πιο απειλητικό, συγκαλυμμένο τρόπο. Οι εταιρείες θέλουν να συνδέσουν όλο το σπίτι σου με το internet προκειμένου να συλλέξουν περισσότερα data σχετικά με σένα.
Οι ευκαιρίες είναι υπέροχες για τις παραφουσκωμένες εταιρείες του διαδικτύου: τώρα μια εταιρεία πληροφορικής μπορεί να ξέρει πόσο ζεστό είναι το σπίτι σου, ποιες ώρες της μέρας είναι πιο θορυβώδες, αν έχεις οικόσιτο ζώο, πότε ανάβεις τα φώτα σου ή αν σου αρέσει να ακούς μουσική την ώρα που κάνεις σεξ.
Οι έξυπνες συσκευές πουλιούνται σαν ένας τρόπος βελτίωσης της ζωής σου – και με διάφορους τρόπους το κάνουν σε ένα βαθμό – αλλά αυτές οι συσκευές είναι επίσης απίστευτοι θησαυροί από data και μπορούν εν τέλει να εξελιχτούν σε μηχανές που κόβουν χρήμα, πουλώντας συνδρομητικές υπηρεσίες.
Το πρόβλημα με το internet of things είναι ότι το hardware είναι μόνο η μία όψη. Οι κατασκευαστές πρέπει να συντηρούν τους servers που υποστηρίζουν τις συσκευές, να κρατούν τα προγράμματα ενημερωμένα, να φροντίζουν την ασφάλεια και, ναι λοιπόν, να πληρώνουν υπαλλήλους.
Αυτό, εν τέλει, κοστίζει περισσότερο από το να σου πουλήσουν απλά μια συσκευή κι αυτό μπορεί να συμβεί ίσως σε λιγότερο από τους πρώτους δώδεκα μήνες που την χρησιμοποιείς. Το μοντέλο αυτό δεν είναι βιώσιμο και καμιά εταιρεία του IoT δεν έχει βρει κάτι καλύτερο ακόμη.
Εάν η Nest1 για παράδειγμα θα ήθελε να αυξήσει τα κέρδη της θα μπορούσε να πουλήσει τα σχετικά με το σπίτι σου data σε διαφημιστές. Πολύ κρύο; Διαφημίσεις της amazon για κουβέρτες. Πολύ ζεστό; Ένα διαφημιστικό banner για κλιματιστικά. Με πολύ υγρασία; Να οι αφυγραντήρες στην σελίδα σου στο facebook.
Για να είμαι ξεκάθαρος, αυτό δεν συμβαίνει τώρα, αλλά η nest ήδη ανταλλάσσει «απρόσωπα» data με «συνεργάτες» της και η google συμβαίνει να είναι ήδη στην δουλειά αυτή δείχνοντάς σου στοχευμένες διαφημίσεις. Δεν συμβαίνει, αλλά είναι κάτι που θα προκύψει.
Μακροπρόθεσμα αυτό θα συμβεί οπωσδήποτε με την πλειοψηφία των συσκευών του IoT – μετά το απαραίτητο ξεκαθάρισμα όταν όλοι θα καταλάβουν ότι είναι εντελώς απίθανο να βγάλεις λεφτά από κούπες που συνδέονται στο δίκτυο.
Καθώς η αγορά γεμίζει και οι πωλήσεις των ιντερνετικών συσκευών πιάνουν οροφή, μπορείς να στοιχηματίσεις ότι όλοι, από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο πωλητή, θα κοιτάξουν το επόμενο στάδιο: τον συσσωρευμένο θησαυρό που αποτελούν όλα όσα ξέρουν για σένα.
Πολλές από τις τελευταίες IoT συσκευές είναι οικιακού τύπου, από αυτές που δεν αλλάζεις ούτε μέσα σε μια δεκαετία. Μιλάμε για θερμοστάτες, ψυγεία, πλυντήρια, βραστήρες, τηλεοράσεις ή λάμπες – μακροπρόθεσμα δεν υπάρχει άλλος βιώσιμος δρόμος για τους κατασκευαστές αυτών των συσκευών.
Υπάρχει ένας εναλλακτικός δρόμος που ίσως κάποιοι ακολουθήσουν: ίσως η nest χρειάζεται να αυξήσει τα έσοδά της, οπότε αποφασίζει να σε χρεώσει μια μηνιαία συνδρομή για την χρήση του θερμοστάτη της. Έτσι θα πρέπει να πληρώνεις 5 δολάρια τον μήνα ή αλλιώς η συσκευή θα κλειδώνει.
Το ερώτημα τότε, εάν πληρώσεις αυτή τη συνδρομή, είναι: είσαι διατεθειμένος να πληρώνεις συνδρομή για οτιδήποτε μέσα στο σπίτι σου;
Ίσως, αν η συσκευή έρχεται δωρεάν, με μια συνδρομή, και η εταιρεία εγγυάται ότι τα προσωπικά δεδομένα σου θα προστατευτούν. Αλλά υποπτεύομαι ότι πολλοί άνθρωποι θα προτιμήσουν να πληρώσουν άπαξ την συσκευή και να την κατέχουν πλήρως κι απλά δεν θα νοιαστούν για την διακινδύνευση της ιδιωτικότητάς τους.
Ένα μέλλον που τα πιο προσωπικά σου δεδομένα πουλιούνται στο υψηλότερο πλειοδότη δεν είναι μια δυστοπία. Συμβαίνει ήδη.
Πάρτε για παράδειγμα αυτό το απόσπασμα από ένα άρθρο του AdAge, με την δήλωση ενός κατασκευαστή ενός ψυγείου που συνδέεται στο δίκτυο:
«Προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς μπορούμε να επηρεάσουμε τις ζωές των καταναλωτών μας μ’ έναν ουσιαστικό τρόπο» λέει ο κύριος Andrews. «Είχε ενδιαφέρον που είδαμε τι κάνουν οι άνθρωποι με τα προϊόντα μας – όπως το ποια ώρα αγοράζουν πράγματα και κάθε πότε – είναι ένας πλούτος γνώσης».
«Νομίζω ότι θα δούμε τις εταιρείες να κινούνται προς αυτό το πεδίο σαν μια νέα πηγή εσόδων» πρόσθεσε. «Δεν φτιάξαμε αρχικά ένα ψυγείο για να βγάλουμε ένα τόνο λεφτά, αλλά σε ένα ή δύο χρόνια, θα αποφέρει μεγάλα έσοδα, οπωσδήποτε».
Ακόμη και η nest κατέληξε σε αυτή την διαπίστωση. Ο ιδρυτής της, ο Tony Fadell, είπε στο Forbes το 2014 ότι «έχουμε όλο και περισσότερα έσοδα από υπηρεσίες, απλά και μόνο επειδή ο θερμοστάτης μας κάθεται σε ένα τοίχο για μια δεκαετία».
Ναι, καταλάβαμε – επειδή τα δεδομένα σου έχουν διαρκή αξία, μιας κι αυτό το πράγμα στέκεται στον τοίχο σου και σε παρακολουθεί σιωπηλά χωρίς να το ξέρεις.
Έχω ήδη πολλές τέτοιες συσκευές: έναν θερμοστάτη Tado, ηχεία Sonos και λάμπες Hue. Τις απέκτησα χωρίς καλά-καλά να συνειδητοποιήσω τι συμβαίνει.
Όπως κι εσύ, με ρούφηξε η διαφημιστική σαγήνη, όπως της nest, που υπόσχεται ότι «δεν σταματάει ποτέ να μαθαίνει» προκειμένου να κάνει την θέρμανση στο σπίτι σου καλύτερη.
Όταν έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε αυτό και τον βαρετό παλιό τρόπο, σχεδόν όλοι σκέφτονται: «Θες να πεις ότι δεν θα ξαναμπλέξω με κουμπιά και ρυθμίσεις; Είμαι μέσα!»
Αλλά τι χάνουμε έτσι; Πού πάνε τα data μας; Ποιος πραγματικά κατέχει κι ελέγχει τις συσκευές μας σ’ αυτό το λαμπρό νέο μέλλον;
Πριν λοιπόν παρασυρθείς κι εσύ από τις «έξυπνες» συσκευές, σκέψου αυτό: κανείς μας δεν ξέρει την απάντηση επειδή απλά δεν μας την λένε. Είναι καλύτερο (γι’ αυτούς) αν δεν ξέρουμε.
- Μια από τις πιο πετυχημένες εταιρείες στον τομέα των «έξυπνων» συσκευών στις ηπα• το best seller της είναι ένας «έξυπνος θερμοστάτης». Το 2014 εξαγοράστηκε από την google για 3,2 δις δολάρια. Το ενδιαφέρον της google δεν είχε να κάνει με τους θερμοστάτες, αλλά με την αξιοποίηση των οικιακών πληροφοριών που συγκεντρώνει η nest μέσω των συσκευών της. ↩︎