Η “επιστημονική” προσέγγιση το αναλύει ως εξής: Χάρη στις νευροεπιστήμες αρχίζουμε να κατανοούμε ότι το να επιτυγχάνει κανείς ένα στόχο ή να λαμβάνει μια ανταμοιβή επειδή ολοκλήρωσε ένα καθήκον μπορεί να προκαλέσει έξαψη σε συγκεκριμένους νευρώνες, που εκλύουν το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίμη προς τα κέντρα απόλαυσης του εγκεφάλου. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί το αίσθημα της ευχαρίστησης.
Κατά συνέπεια κάποιοι άνθρωποι “κολλάνε” με την αναζήτηση της ευχαρίστησης αυτού του είδους και εμπλέκονται σε διαρκώς επαναλαμβανόμενες κινήσεις και ενέργειες, όπως η ανάγκη να παίζουν διαρκώς ένα video game, ή να ελέγχουν διαρκώς το mail τους, ή να τζογάρουν διαρκώς online. Παγιδεύονται μέσα στην επανάληψη, μέσα στο ίδιο κύκλωμα.
Η εμπορική και χυδαία κοινωνιολογική προσέγγιση πάει κάπως έτσι: Σύμφωνα με μια μελέτη σε καταναλωτές στην αυστραλία, που έγινε από την εταιρεία πωλήσεων μέσω media RadiumOne, η χρήση των social media είναι χρυσωρυχείο ντοπαμίνης. “Κάθε φορά που στέλνουμε, μοιραζόμαστε ή πατάμε το “like”, κάθε φορά που σχολιάζουμε κάτι ή στέλνουμε μια φωτογραφία ή ένα video, δημιουργούμε μια προσδοκία για τους εαυτούς μας” λέει το αποτέλεσμα της έρευνας. “Αποκτάμε μια αίσθηση ανήκειν, και εξελίσουμε τους εαυτούς μας μέσω του μοιράσματος”. Ο Mauricio Delgado, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Rutgers, λέει πως όταν μοιράζεσαι πράγματα που σου δίνουν με φυσικό τρόπο μια δόση ντοπαμίνης, παίρνεις μια δεύτερη δόση όταν τα στέλνεις σε άλλους και περιμένεις το “like” τους.
Θα μπορούσαμε να περιγελάσουμε και τους νευροεπιστήμονες, και τους ψυχολόγους – φυσικά και τους εμπόρους με τους διαφημιστές! Κάνουν “ανακαλύψεις” στα σοβαρά, λες και το είδος μας ξεκίνησε μόλις πριν μια δεκαετία την ύπαρξή του στον πλανήτη. Λες και μόλις προχτές άρχισαν να εκλύονται ορμόνες: δεν υπήρχε ζωή πριν το facebook!!!
Το γεγονός είναι τα λεγόμενα social media κάνουν για τις κοινωνικές σχέσεις ότι κάνουν οι ακίνητοι ηλεκτρικοί διάδρομοι των γυμναστηρίων σε σχέση με το παιγνιώδες περπάτημα: προσφέρουν μια προσομοίωση, εύκολη· σε μια ιστορική περίοδο ώριμου καπιταλισμού όπου η ευκολία θεωρείται απόλυτα θετική. Όχι για νευροβιολογικούς αλλά ξεκάθαρα για κοινωνικούς και ιδεολογικούς λόγους.
Μοιάζει ο νεαρός που είναι κολλημένος με το smartphone του με τον συνταξιούχο που σκαλίζει κάθε απόγευμα τον κήπο του; Και των δύο το νευρικό σύστημα “εκλύει ντοπαμίνη” – και λοιπόν;
Το σίγουρο είναι ότι κανείς δεν έκανε περιουσία απ’ το σκάψιμο του κήπου κάποιου άλλου· και κανένας, επίσης, δεν έκανε καριέρα σχολιάζοντας κηπουρούς και χαμάληδες…