Ρομποτική δικαιοσύνη

Το 2013 η πολιτεία του Μίσιγκαν αντικατέστησε το 25ετές μηχανογραφικό σύστημα της υπηρεσίας ασφάλισης ανέργων (αντίστοιχη του οαεδ) με ένα σύγχρονο αυτοματοποιημένο σύστημα, με το όνομα MiDAS (Michigan Integrated Data Automated System) προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να μειωθεί το λειτουργικό κόστος της υπηρεσίας· αναλαμβάνοντας ο MiDAS τον μεγαλύτερο όγκο εργασιών θα μπορούσε να μειωθεί το προσωπικό κατά 1/3, απολύοντας 400 υπαλλήλους, όπως και έγινε. Από την αρχή ακόμη, οι αλγόριθμοι του MiDAS αποδείχτηκε εντυπωσιακών δυνατοτήτων: οι αιτήσεις χορήγησης επιδόματος ανεργίας που κρίθηκαν μέσω ρομποτικών αλχημειών ως απόπειρες εξαπάτησης της υπηρεσίας πενταπλασιάστηκαν, ενώ τα πρόστιμα που επέβαλλε ο MiDAS εκτινάχτηκαν από τα 3 εκατομμύρια δολάρια (μέσος όρος των προηγούμενων ετών) σε 69 εκατομμύρια. Η αυστηρότητα του MiDAS ήταν ακραία: το συνηθισμένο πρόστιμο που επέβαλε ήταν 400% του ποσού της επιδότησης. Μετά από δύο χρόνια λειτουργίας, χρειάστηκαν μερικές χιλιάδες προσφυγές στα δικαστήρια κατά των αποφάσεων του MiDAS (που δικαιώθηκαν σε ποσοστό 95%) και η επέμβαση των ομοσπονδιακών αρχών, προκειμένου η πολιτεία να βγάλει από την πρίζα τον ρομποτικό γραφειοκράτη.

Το Μίσιγκαν δεν είναι η μόνη περίπτωση: η robo-adjudication, δηλαδή η ρομποτική διαδικασία λήψης δικαστικών και διοικητικών αποφάσεων, είναι ανερχόμενη τάση. Η Αυστραλία χρησιμοποιεί ένα ανάλογο σύστημα με το MiDAS, το Centrelink, από το 2016 κι εκεί με τα ίδια αποτελέσματα. Κι ενώ η αυστραλέζικη κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το σύστημα λειτουργεί όπως θα έπρεπε κι εντός των προδιαγραφών του, μια ανεξάρτητη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Centrelink σχεδιάστηκε με πρωτεύοντα στόχο την μείωση του κόστους και λειτουργεί εσκεμμένα με τρόπο που να απορρίπτει ένα μεγάλο ποσοστό αιτήσεων ή ακόμη και να αποφέρει κέρδη μέσω των προστίμων.

Αντίστοιχες εφαρμογές δοκιμάζονται ήδη και στα ποινικά δικαστήρια. Τον περασμένο Αύγουστο η IBM έθεσε σε πιλοτική λειτουργία σε συνεργασία με ορισμένα δικαστήρια ανηλίκων των ΗΠΑ ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που υποτίθεται θα «υποβοηθά» τους δικαστές. Το πρόγραμμα επεξεργάζεται όλες τις καταθέσεις και τα στοιχεία μίας υπόθεσης και παραδίδει στον φυσικό δικαστή μία συμπύκνωση των ευρημάτων του, με βάση την οποία βγαίνει η ετυμηγορία. Απλά ειπωμένο, με πρόσχημα τον όγκο των στοιχείων, το ρομπότ θα κατευθύνει – ή χειραγωγεί – τον δικαστή προς την «σωστή» απόφαση.

Επίσης, τον περασμένο Νοέμβριο μία ομάδα ερευνητών του University College London και του University of Sheffield κατασκεύασαν έναν πρόγραμμα-«δικαστή» τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο δοκίμασαν σε υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το πρόγραμμα τροφοδοτήθηκε με τις δικογραφίες 584 υποθέσεων κι αφού επεξεργάστηκε τα στοιχεία, έβγαλε τις δικές του αποφάσεις, οι οποίες σε ποσοστό 72% ήταν ταυτόσημες με αυτές του δικαστηρίου.

Επομένως στο εγγύς μέλλον, η δικαιοσύνη δεν θα είναι μόνο τυφλή, αλλά και δυαδική· κι ίσως μας αφεθεί η ευχέρεια επιλογής μεταξύ robo-judge και Judge Dredd.

cyborg #11 – 02/2018