Ενώ ο αντισινισμός (με «επιχείρημα» τον covid-19…) συνεχίζεται, αν και κάπως μουδιασμένα (δύσκολα βρίσκεται κάτι που θα μπορούσε να καταλογιστεί στο κινεζικό κράτος, εκτός απ’ το εύκολο και αυθαίρετο ότι «λέει ψέμματα»…) κανείς δεν αναφέρεται στο ανάποδο. Στο γεγονός δηλαδή ότι η πετυχημένη αντιμετώπιση μιας επιδημίας τέτοιου είδους (με αναλογικά πολύ μικρή θνησιμότητα αλλά εύκολη μετάδοση) είναι μια πρώτου μεγέθους άσκηση εφαρμοσμένης βιοπολιτικής απ’ την μεριά του κράτους.
Μια σύγκριση ίσως βοηθήσει. Τον χειμώνα 2018 – 2019 πέθαναν 154 άτομα στο ελλαδιστάν από επιπλοκές (: πνευμονία) της κοινής γρίπης. Αυτός είναι ο επίσημος αριθμός νεκρών όπως προκύπτει απ’ την αιτιολόγηση των θανάτων στα ληξιαρχεία – μέθοδος που ακολουθείται μεν, αλλά που δεν θεωρείται καθόλου ακριβής. Τα στατιστικά μοντέλα που χρησιμοποιούν οι ειδικοί του εντόπιου «Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας» έδειξαν ότι η θνησιμότητα της συγκεκριμένης επιδημίας (πάντα για την περίοδο 2018 – 2019) ήταν 9,8 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού (συνολικού και όχι προσβεβλημένου απ’ τον ιό). Πράγμα που οδήγησε τον ΕΟΔΥ στην εκτίμηση ότι οι νεκροί απ’ την εποχική γρίπη στο ελλαδιστάν εκείνο το χειμώνα ήταν πάνω από 1000. (Περισσότερα στην επίσημη έκθεσή του).
Η βασική μέθοδος αντιμετώπισης εκείνης της επιδημίας ήταν ο εμβολιασμός. Που είναι ατομική ενέργεια και, σε τελευταία ανάλυση ατομική επιλογή. Πέρα απ’ τις εκστρατείες υπέρ του εμβολιασμού, το ελληνικό κράτος δεν ανέλαβε άλλη δράση μεγάλης έκτασης. Σίγουρα: δεν μεθόδευσε κανέναν πανικό μεγάλης, μεσαίας ή μικρής έκτασης! Στο βαθμό που η δεσπόζουσα αντίληψη στα μέρη μας είναι ότι ο καθένας φροντίζει τον εαυτό του, και ότι η δημόσια υγεία είναι απλά συμπληρωματική (οι δε μηχανισμοί της συχνά βασανιστικοί) το πράγμα ήταν ο.κ.
Πίσω στην κίνα. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, και μετά από τουλάχιστον 1,5 μήνα επιδημίας, οι νεκροί απ’ τον θηριώδη civid-19 παγκόσμια είναι 1669. Οι 4 εκτός κίνας, οι 1665 εντός. Η αναγωγή στο σύνολο του κινεζικού πληθυσμού (έτσι ώστε να υπάρχει μια τίμια σύγκριση με το ελλαδιστάν) δείχνει ότι ως την Κυριακή 16 Φλεβάρη η θνησιμότητα του Αναμενόμενου (covid-19) ήταν 0,12 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού. Πιθανότατα οι νεκροί να είναι περισσότεροι, κάποιοι που δεν έχουν καταγραφεί. Αν, όμως, επρόκειτο η θνησιμότητα του covid-19 να βρεθεί στο επίπεδο της θνησιμότητας της ελληνικής εποχικής γρίπης την περίοδο 2018 – 2019, θα έπρεπε να έχουν πεθάνει (ή να πεθάνουν τους επόμενους 2 μήνες) 130 εκατομύρια άνθρωποι – στην κίνα. Επαναλαμβάνουμε τον αριθμό: 130.000.000…
Ένα μέρος της εφαρμοσμένης βιοπολιτικής είναι η «διαχείριση των αριθμών». Το ελληνικό κράτος μπορεί να μην έχει κανένα πρακτικό σχέδιο αντιμετώπισης μιας επιδημίας γρίπης (που μπορεί να έχει 1000 ή 1200 νεκρούς) εκτός απ’ την έκκληση «αναλάβετε τις ευθύνες σας και εμβολιαστείτε». Έχει όμως πρακτικότατα σχέδια για την πρόκληση (ή την μη πρόκληση) πανικών, μέσω δημαγωγίας – κι αυτό είναι όχι απλά βιοπολιτική αλλά βιοπολιτικότατη! Δημιουργεί με τη σειρά του (ή δεν δημιουργεί) την εντύπωση «κατάστασης έκτακτης ανάγκης». Κι αυτή η εντύπωση, πάλι με τη σειρά της, μπορεί να οδηγήσει (ή όχι) σε «αυθόρμητο» μαζικό εμβολιασμό και στη νομιμοποίηση (ή την μη νομιμοποίηση) άλλων πρακτικών μέτρων. Βιοπολιτική δεν είναι μόνο το κρατικό «φροντίζουμε να ζήσετε». Είναι και το επίσης κρατικό «βγάλτε τα πέρα…» Ακόμα και το «τραβάτε ψοφήστε αλλού» βιοπολιτική είναι. Μαφιόζικη – αλλά τέτοια…
Το να κλείσουν κάποια σχολεία είναι το εύκολο της υπόθεσης. Το να κλείσουν οι δημόσιες υπηρεσίες και τα εργοστάσια είναι κάπως διαφορετικό. Ωστόσο είτε έτσι είτε αλλιώς πρόκειται πάντα για διαχείριση πληθυσμών…
Εντελώς αντίθετα απ’ την πρωτοκοσμική ρατσιστική παράνοια και το πως αυτή και οι υπηρέτες της κρίνουν τους Άλλους (ειδικά αν αμφισβητούν την δυτική πλανητική ηγεμονία) το κινεζικό κράτος είχε και έχει πολύ σοβαρότερες δουλειές απ’ το να λέει (ή να μη λέει) ψέμματα για τα κρούσματα και τους νεκρούς. Έχει να «προβάρει» την λειτουργία των μηχανισμών του (και την συμπεριφορά των πληθυσμών του) ακόμα και εν όψει ενδεχόμενου βιολογικού πολέμου. Για να το πούμε αλλιώς: η βιοπολιτική ενός κράτους 1,4 δισεκατομυρίων ψυχών που κατακτάει καπιταλιστικώ τω τρόπω τον πλανήτη δεν είναι, και δεν θα μπορούσε να είναι,«βγάλτε τα πέρα…» και «άντε γαμηθείτε»…. Είναι το ακριβώς αντίθετο: «το κράτος – σχέδιο θα δράσει, και για το δικό σας το καλό συντονιστείτε μαζί του».
Αν δει κανείς το ζήτημα απ’ την άποψη της κρατικής / καπιταλιστικής λειτουργίας στον 21ο αιώνα, τότε η αναμέτρηση κινεζικό κράτος / κεφάλαιο vs covid-19 είναι, ίσως, το καλύτερο ως σήμερα παράδειγμα του ποια θα είναι η επιστροφή του κρατισμού (και της βιοπολιτικής του) στον καπιταλιστικό 21ο αιώνα – παγκόσμια.
Λίγα είναι αυτά που ξέρουμε (και, ίσως με την δική σας βοήθεια, μάθουμε περισσότερα) – αλλά ακόμα κι αυτά τα λίγα είναι εντυπωσιακά. Από στήσιμο νοσοκομείων (δύο, όχι ενός) στο χρόνο, περίπου, που ο μεγαλο-αδύναμος έφτιαξε τον κόσμο μέχρι «γενική καραντίνα» σε 80 μύρια ανθρώπων στην επαρχία Wuhan· από μαζική κινητοποίηση χιλιάδων στρατιωτικών γιατρών μέχρι κλείσιμο επιχειρήσεων του δευτερογενούς και του τριτογενούς· από εθελοντική επιστράτευση των ντόπιων μέχρι μαζικό έλεγχο (και εν μέρει απαγόρευση) της ιδιωτικής κυκλοφορίας· από ψεκασμούς παντού μέχρι θερμομέτρηση των πάντων· από αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη βιοτεχνολογία (για την κατασκευή αντίδοτου εμβολίου), μέχρι την αξιοποίησή τους στις χαρτογραφήσεις, στον υπολογισμό των «τάσεων», στη χρήση drones… Όταν ο αυτοκράτορας Xi λέει «καταφέραμε να συγκρατήσουμε το 99% των περιπτώσεων στο δικό μας έδαφος» δεν λέει «άντε κωλολευκοί, την γλυτώσατε». Λέει: ούτε στον ύπνο σας δεν θα μπορούσατε να πετύχετε τέτοια «ανάσχεση»!
Να το συμπληρώσουμε; Όλα αυτά χωρίς να είναι στην ημερήσια διάταξη κάποιο αντίδοτο, δηλαδή ο εμβολιασμός… Αν, τώρα, ο βασικός αντίπαλος του Πεκίνου στον 4ο παγκόσμιο πόλεμο το μόνο που έχει να επιδείξει είναι το έγκλημα στη Ν. Ορλεάνη το 2005, με τον τυφώνα Katrina, τότε απλά θα έπρεπε να βγάλει τον σκασμό – πάντα από κρατική / καπιταλιστική άποψη. Κι αυτός και οι σύμμαχοί του….
Να πούμε κι αυτό: αν η υποτιθέμενη επίδειξη δύναμης του κινεζικού καθεστώτος αναμενόταν να είναι η καταστολή των διαδηλωτών στο Χονγκ Κονγκ, τότε – έτσι τα έφερε η ζωή… – ήρθε η στιγμή για μια εκατονταπλάσια, χιλιαπλάσια επίδειξη δύναμης. Εναντίον ενός ψωραλέου ιού – με πολύ καλές δημόσιες σχέσεις όμως!
Είναι μέρος της καπιταλιστικής βιοπολιτικής η κατασκευή μαζικών φόβων, μαζικών απειλών. Ο φόβος καθηλώνει τους υπηκόους· όμως επίσης προκαλεί πανικούς και ανορθολογικές συμπεριφορές, που καταντούν επικίνδυνες. Η κατασκευή των φόβων είναι το πιο εύκολο κομμάτι της δουλειάς, ειδικά σε πληθυσμούς που πάσχουν από υγιεινιστικές υποχονδρίες, τέλεια άγνοια των σωμάτων τους – και αθεράπευτη εξάρτηση απ’ τα μήντια, τα παλιά ή/και τα καινούργια. Ως εδώ και το ελληνικό κράτος / παρακράτος / κεφάλαιο τα καταφέρνει καλά…
Υπάρχει όμως και το άλλο μισό: η κρατική / καπιταλιστική «φτερούγα», που σκεπάζει τους φοβισμένους, ηρεμεί τους πανικόβλητους, και αναδύεται μέσα απ’ την σύγχιση σαν στήριγμα και σωτηρία. Ο παγκόσμιος νεο-φιλελευθερισμός έφτιαξε όλες τις βασικές προϋποθέσεις των μαζικών φοβιών· αλλά ηθελημένα και υποχρεωτικά τις κατασκεύασε εξατομικευμένες. Σε τέτοιες συνθήκες, όπου τα υπερφίαλα Εγώ σε «κανονικές συνθήκες» πέφτουν το ένα πάνω στο άλλο εξουδετερώνοντας οποιαδήποτε προοπτική εργατικής αντιπολίτευσης, οι κρίσεις (οι υγιεινιστικές ας πούμε) σημαδεύουν το τέλος του νεοφιλελευθερισμού ως κυρίαρχου δόγματος. Είναι πανούργα η Ιστορία και η διαλεκτική της, αλλά είναι ακριβέστατη: η ιδεολογία που έφτιαξε την μαζικά εξατομικευμένη Φροντίδα Του Εαυτού σε όλες τις εκφάνσεις της, είναι υποχρεωμένη να πάει στην άκρη όταν οι φοβίες που έσπειρε γίνουν πραγματικές – και «μεταδοτικές».
Είναι η στιγμή που το κοινωνικό αρχιπέλαγος, από τρικυμία ανταγωνιστικών μεταξύ τους ατομικοτήτων, γίνεται μια ενιαία δυσκίνητη μάζα. «Πήζει» – απ’ τον κοινότοπο φόβο, που χωρίς διέξοδο ή απώθηση γίνεται πηκτός σαν κόλλα! Είναι η Αρχετυπικά Εφιαλτική Στιγμή της Πανούκλας: όπου η βιοπολιτική τελειώνει σαν ψευδαίσθηση «ατομικής υπόθεσης», και γίνεται επίσημα, καθαρά και αναγνωρισμένα «καθήκον και ευθύνη» των αρχόντων· των ιερέων· του κράτους. Και δεν είναι καν μόνο η «υγεία» – η δημόσια υγεία. Είναι και η «ηρεμία» – η δημόσια τάξη. Είναι και η «ευρυθμία» – η ομαλή λειτουργία των βασικών υποδομών. Και κάμποσα άλλα, όχι καλά…
Πίσω απ’ την λίγο πολύ φάρσα του covid-19 αυτό που συμβαίνει με Ιστορικό Βάρος και το παρακολουθείτε χωρίς να υπάρχει πουθενά γραμμένη «η υπόθεση του έργου», είναι αυτό: η ανάδυση της αποτελεσματικότητας του στιβαρού κράτους, του κράτους «γενικού κομανταδόρου του κεφάλαιου» (που θα έλεγε και κάποιος Κέυνς στο παρελθόν), το οποίο όχι μόνο σε οτι αφορά την «ανάπτυξη / επέκταση» (π.χ. Huawei) αλλά και σε ότι αφορά την «άμυνα» (π.χ. covid-19) μπορεί να διαχειριστεί στο μέγιστο βαθμό κάθε διαθέσιμο κοινωνικό πόρο (είτε εργασία είναι αυτός είτε χρήμα / κεφάλαιο) για το «κοινό καλό». Σε συνθήκες 4ης βιομηχανικής επανάστασης (για να μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε σίγουροι που ακριβώς ζούμε…) Και μπορεί να το κάνει αποτελεσματικά· σίγουρα πολύ αποτελεσματικότερα απ’ το «ο καθένας έχει την ευθύνη του εαυτού του»… Είναι, λοιπόν, η ανάδυση του νεοκρατισμού που έρχεται απ’ την Ανατολή, από εκεί που βρίσκεται το κέντρο της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης… Από πού αλλού, δηλαδή, θα έρχονταν οι σύγχρονες δυναμικές τάσεις;
Αν πούμε ότι ο δυτικός αντισινισμός πλέει στη ζηλοφθονία (πάντα από κρατικιστική / καπιταλιστική άποψη) θα καταλάβετε τι εννοούμε;