Τα (επίσημα) στοιχεία δείχνουν ότι το κινεζικό κράτος έχει καταφέρει να ελέγξει κατ’ αρχήν την εξάπλωση των μολύνσεων και ύστερα (κατά συνέπεια) τους θανάτους απ’ τον σταθερά «αδύναμο» covid-19. Τα καινούργια κρούσματα στην κινέζικη επικράτεια είναι αισθητά λιγότερα απ’ ότι σε κράτη με πολύ μικρότερο πληθυσμό, όπως η νότια κορέα ή το ιράν – ή αυτό δείχνουν οι ανακοινώσεις. Το βέβαιο είναι ότι η πρωτοκοσμική δημαγωγία (ότι το Πεκίνο λέει ψέμματα και κρύβει την πραγματικότητα) έχει κοπάσει: τώρα ο «εχθρός» είναι στον πρώτο κόσμο, και οι προτεραιότητες έχουν αλλάξει.
Έχουν ενδιαφέρον λοιπόν ορισμένοι ισχυρισμοί για το πως το κινεζικό κράτος κατάφερε να ελέγξει την διασπορά του covid-19 αξιοποιώντας τις δυνατότητες των νέων πληροφοριακών τεχνολογιών· ενώ τα δυτικά κράτη δεν θα τα καταφέρουν… Σαν κομβικό ζήτημα θεωρείται ο γεω-εντοπισμός – το διαρκές σήμα είτε μέσω gps είτε και χωρίς αυτό, που προσδιορίζει (με αυξανόμενη ακρίβεια) την θέση του καθενός διαρκώς – μέσω του τηλεχειριστηρίου της καθημερινής ζωής που λέγεται «smart phone».
Στον δυτικό κόσμο αυτά τα στοιχεία τα κατέχουν οι εταιρείες (google για παράδειγμα) ακόμα και ερήμην των χρηστών των δικτύων. Πρόκειται για εμπορικά αξιοποιήσιμα data… Αλλά τα κράτη δεν τα διαθέτουν στον αδιαφοροποίητο σωρό τους.
Αυτό δεν ισχύει με το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο. Το κινεζικό καθολικό πανοπτικό (που είναι το ανομολόγητο Μεγάλο Όνειρο και για τα δυτικά αφεντικά!) δούλεψε αποτελεσματικά υπέρ των μηχανισμών υγιεινιστικής ασφάλειας, με τους κατάλληλους σύνθετους αλγόριθμους φυσικά.
Για παράδειγμα στην κίνα ισχύει κεντρική ψηφιακή καταγραφή των αγορών φαρμάκων από ιδιώτες· πράγμα που επέτρεψε στο κινεζικό κράτος να εντοπίζει μεμονωμένες «ύποπτες περιπτώσεις» με βάση π.χ. τα αντιπυρετικά που αγόραζαν, ακόμα κι αν δεν είχαν δηλωθεί πουθενά επίσημα. Επιπλέον, για κάθε εντοπισμένη περίπτωση, ανέλυαν αναδρομικά την κίνησή του / της (μέσω των ψηφιακών ιχνών των smartphones) εντοπίζοντας πολύ γρήγορα τα «στίγματα τηλεφώνων» (δηλαδή τις ταυτότητες) όσων είχαν έρθει σε άμεση επαφή μαζί της.
Δρώντας το κινεζικό κράτος (και όχι οι εταιρείες) σαν ο κεντρικός διαχειριστής των big data των υπηκόων (του καθόλου ευκαταφρόνητου μεγέθους των 1,3 δισεκατομμυρίων…) κατάφερε να σχεδιάσει τους αποκλεισμούς πόλεων (ή και γειτονιών) και τις απαγορεύσεις μετακινήσεων όχι μόνο με βάση τα δεδομένα – της – στιγμής (τα οποία μπορεί να είναι κάθε φορά «αργά πια»…) αλλά κάνοντας αναδρομικές χαρτογραφήσεις και πιθανολογώντας εκδοχές της ήδη πραγματοποιημένης διασποράς του covid-19.
Είναι, λοιπόν, τα κατορθώματα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης η “σωτηρία” και απ’ τις μεταδοτικές αρρώστιες; Αυτά τα κατορθώματα θα αλλάξουν πολλά, αυτό είναι βέβαιο. Και “η σωτηρία της υγείας” είναι ένα θαυμάσιο όπλο για λογαριασμό των κρατών, ώστε να καθιερωθεί (με την συναίνεση των υπηκόων φυσικά!!!!) η γενική ψηφιακή επιτήρηση, το καθολικό πανοπτικό, που είναι ήδη τεχνικά εφικτό· αλλά για λογαριασμό του κράτους, κι όχι μόνο της εμπορικής εκμετάλλευσης εκ μέρους των εταιρειών…
Να μια ακόμη αφορμή για κρυφή (;) ζήλεια των δυτικών αφεντικών απέναντι στο κινεζικό κράτος / κεφάλαιο: στην πολιτεία της Washington εντοπίστηκαν δύο περιπτώσεις μόλυνσης από covid-19, με απόλυτη γενετική ταύτιση του ιού, αλλά χωρίς να έχουν συναντηθεί οι φορείς μεταξύ τους· και την δεύτερη περίπτωση να αρχίζει όταν η πρώτη είχε περάσει το χρονικό όριο μετάδοσης. Επιπλέον βρήκαν οι ειδικοί ότι η μόλυνση επωαζόταν 6 βδομάδες πριν εκδηλωθεί. Αυτό σημαίνει ότι ο covid-19 μεταδιδόταν επί 6 βδομάδες σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων, που δεν μπορούν να εντοπιστούν πια – παραμένοντας ωστόσο φορείς…
Για τους κινεζικούς αλγόριθμους (και το μονοπώλιο της πολιτικής και της τεχνολογικής εξουσίας!) αυτός ο αναδρομικός εντοπισμός θα ήταν παιχνιδάκι. Και, το πολύ πολύ, να έβαζαν σε καραντίνα ολόκληρη την πολιτεία…
Θα το επαναλάβουμε (παρότι η πειστικότητά μας είναι υποχρεωτικά περιορισμένη): δεν υπάρχει καμμία συνωμοσία στο πως κράτη και αφεντικά διαχειρίζονται, στη βάση των γνώσεων που τους προφέρουν οι ειδικοί (τους), των πόρων που έχουν διαθέσιμους, και της εξουσίας που ασκούν, την μία ή την άλλη πραγματική έκτακτη κατάσταση. Για ένα είδος (το ανθρώπινο) που παρά την μεγαλομανιακή παράνοιά του δεν παύει να είναι απλά μια απ’ τις πάμπολλες μορφές ζωής στον πλανήτη, οι πραγματικά έκτακτες καταστάσεις είναι μάλλον «φυσιολογικές».
Το θέμα είναι η διαχείριση αυτών των καταστάσεων· προς όφελος της εξουσίας. Σε άλλους καιρούς, για παράδειγμα, οι περίοδοι ανομβρίας, εξαιρετικά επώδυνες έως καταστροφικές για αγροτικές οικονομίες, αντιμετωπίζονταν (;) με λιτανείες, δεήσεις, ακόμα και ανθρωποθυσίες. Αυτά δεν επηρέαζαν το κλίμα· συντηρούσαν όμως τις σχέσεις εξουσίας. Μέχρις ότου κάποια στιγμή ξανάρχιζαν οι βροχές, και τα όποια αφεντικά (παπάδες, βασιλιάδες, παλατιανοί, τσατσορούφιανοι, δήμιοι) πανηγύριζαν.
Οι μαζικές μικροβιακές μολύνσεις είναι μάλλον κοινότοπες στην ανθρώπινη ιστορία. Εκείνο που τις διαφοροποιεί (πέρα απ’ την φονικότητά τους) είναι το πλέγμα των κοινωνικών θεσμών (άρα και των δομών εξουσίας) εντός των οποίων ξετυλίγονται. (Το ίδιο ισχύει για τους σεισμούς, τις εκρήξεις ηφαιστείων, τις πλημμύρες, κλπ). Και, μέσα σ’ αυτά τα πλέγματα, μπορεί και πρέπει να εντοπιστεί και να αναλυθεί κάθε φορά η ένταση του αιτήματος φροντίδας ή/και σωτηρίας που απευθύνεται απ’ τους θιγόμενους προς την / τις κεντρική / ες δομή / ες εξουσίας. Είτε είναι θρησκευτικές, είτε είναι πολιτικές. Νομιμοποιούνται αυτές οι δομές εξουσίας (δηλαδή οι σχέσεις υπεξαίρεσης του πλούτου) στη βάση μιας κάποιας εγγύησης για φροντίδα του συλλογικού; Αν ναι σε ποιο βαθμό;
Πριν έναν (καπιταλιστικό) αιώνα, για παράδειγμα, δεν θα υπήρχε η κοινωνική απαίτηση απ’ την μορφή κράτος (βασιλιάδες συνήθως) να βρει εμβόλιο για μια επιδημία. Ίσως να περιοριζόταν στην εξασφάλιση φαγητού σε συνθήκες διαλυμένου εμπορίου. Τώρα οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές.
Φαίνεται «φυσιολογικό» αυτό, αλλά δεν είναι. Είναι ιστορικά προσδιορισμένο! Σε συνθήκες «νεοφιλελευθερισμού» και «όσο λιγότερο κράτος τόσο το καλύτερο», η ευθεία εφαρμογή αυτών των δογμάτων θα (υπέθετε κανείς ότι θα) ήταν «όποιος ζήσει έζησε – κι όποιος πεθάνει πέθανε». Αλλά όχι! Η ιδέα ενός «προστάτη», μιας «πατερναλιστικής διαχείρισης» είναι ζωντανή· εν μέρει για σωστό λόγο: η συνθετότητα των κοινωνικών σχέσεων και δομών δεν επιτρέπει την πλήρη και χωρίς εμπόδια εφαρμογή του κοινωνικού δαρβινισμού που έχει προωθήσει με επιτυχία σε πολλά σημεία αυτών των σχέσεων ο νεοφιλελευθερισμός.
Ακριβώς γι’ αυτό, επειδή δηλαδή η ιδέα μιας «κεντρικής φροντίδας» δεν έχει εξαφανιστεί (ούτε μπορεί να εξαφανιστεί) στις post modern καπιταλιστικές κοινωνίες της «ελεύθερης αγοράς», τα πεδία της δημόσιας υγείας και της δημόσιας τάξης είναι εκείνα στα οποία κατεξοχήν δουλεύεται η ανάδυση εκείνου που ονομάζουμε (σαν αυτόνομοι εργάτες) νεοκρατισμό. Με άλλα λόγια η βιοπολιτική σαν σύνθετη τεχνική της εξουσίας (πολιτικής, νομικής, επιστημονικής), ταυτόχρονα κεντρικής και αποκεντρωμένης, συγκεντρωμένης και διάχυτης, δεν είναι μια διαδικασία που μόνο κατεβαίνει απ’ τα πάνω προς τα κάτω· ανεβαίνει επίσης απ’ τα κάτω προς τα πάνω, σαν «κοινωνικό αίτημα».
Είναι γι’ αυτό που η κινεζική κρατική / καπιταλιστική βιοπολιτική σε συνθήκες μυθοποιημένης «κρίσης» (ελέω covid-19) αποδεικνύεται όχι απλά νικήτρια, αλλά σαν μια ακόμα απόδειξη της γενικής ισχύος του «παραδείγματος του Πεκίνου» για τον 21ο αιώνα: το να κινητοποιεί ο «προστάτης» όλους τους διαθέσιμους πόρους με ευστοχία ήταν ζητούμενο συνήθως (αν και όχι αποκλειστικά) σε καιρούς πολέμου. Τώρα χρειάζεται και σε καιρούς «ειρήνης» – ακόμα κι αν αυτή είναι προ-πολεμική· ή παρα-πολεμική…