Βρισκόμουν σ’ ένα πάνελ συζήτησης περί της ασφάλειας στο internet και, θα το πω, ήταν τρομακτικό. Ανάμεσα σε ατομικές απάτες, οργανωμένο έγκλημα, επιχειρηματική και κρατική κατασκοπεία, είναι πολύ επικίνδυνα τα πράγματα εκεί έξω. Κάτι το οποίο σύμφωνα με έναν ομιλητή του πάνελ, επιδεινώνεται εκθετικά.
Υπάρχουν εξαιρετικά σύνθετα προβλήματα που ακόμα και ο εξυπνότερος των έξυπνων θα παραδεχόταν ότι δεν μπορούν να λυθούν εύκολα. Όμως ο Craig Mundie, επικεφαλής του τμήματος ερευνών της microsoft, πρότεινε μια εκπληκτικά απλή λύση που δείχνει καλή αφετηρία για να αντιμετωπιστούν όλα αυτά τα προβλήματα: άδειες οδήγησης στο internet.
Το ζήτημα με το internet είναι ότι δεν φτιάχτηκε σκόπιμα για να είναι ένα παγκόσμιο σύστημα μαζικής επικοινωνίας. Μερικές δεκάδες τύπων, που ήξεραν ο ένας τον άλλον, ξεκίνησαν το δίκτυο. Η ανωνυμία που έχει γίνει ο πυρήνας και αγαπημένο χαρακτηριστικό του internet δεν υπήρχε στην αρχή: ήταν σαφές ποιος ήταν ποιος.
Καθώς το internet άρχισε να επεκτείνεται και να συγκεντρώνει περισσότερους χρήστες, σταμάτησε το να ξέρει ο καθένας ποιοί είναι οι άλλοι, αλλά σε κανένα σημείο δεν έγινε αλλαγή στο πως δουλεύουν τα πράγματα. Το web άρχισε να γίνεται ένας χώρος μη ταυτοποίησης, και συνεχίζει να είναι έτσι μέχρι σήμερα. Ο καθένας μπορεί να μπει online και κανείς δεν χρειάζεται να πει ποιος είναι. Αυτό είναι που επιτρέπει έναν μεγάλο όγκο κυβερνοεγκλήματος: αν υποστείτε επίθεση από έναν υπολογιστή, μπορεί να εντοπίσετε που ακριβώς βρίσκεται αυτό το μηχάνημα, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να προχωρήσετε ένα βήμα ακόμα και να βρείτε την ταυτότητα του υπολογιστή που χάκαρε τον υπολογιστή που χάκαρε εσάς.
Αυτό που προτείνει ο Mundie είναι να επιβληθεί ταυτοποίηση. Κάνει μια αναλογία με την χρήση του αυτοκινήτου. Αν θέλεις να οδηγήσεις αυτοκίνητο πρέπει να έχεις άδεια οδήγησης (συν ασφάλεια κλπ). Αν κάνεις κάτι άσχημο με αυτό το αυτοκίνητο, για παράδειγμα αν παραβιάσεις το νόμο, είναι πιθανό ότι θα χάσεις την άδεια οδήγησης και θα σου απαγορευτεί να ξανα-οδηγήσεις στο μέλλον. Μ’ άλλα λόγια υπάρχει ένα νομικό και κοινωνικό καθεστώς που επιβάλει την πειθαρχία. Ο Mundie φαντάζεται ότι θα υπάρχουν διαφορετικά είδη ταυτότητας για χρήση στο internet: ένα για τους ανθρώπους, ένα για τις μηχανές και ένα για τα προγράμματα (που συχνά δουλεύουν σαν proxies των άλλων δύο).
Φυσικά υπάρχουν κάποια εμπόδια για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα. Ακόμα και εδώ που βρίσκομαι, στα βουνά της ελβετίας, μπορώ να ακούσω την παγκόσμια κραυγή: «Μα έχουμε δικαίωμα στην ανωνυμία στο Internet!» Αλήθεια; Το έχετε; Πώς σας ήρθε κάτι τέτοιο;
Ο Mundie υπέδειξε ότι στον φυσικό κόσμο νοιώθουμε εντελώς άνετα με το γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένα μέρη που δεν μας επιτρέπεται να πάμε χωρίς να ταυτοποιηθούμε. Μπορείς να περπατήσεις στο δρόμο χωρίς κανένας να ξέρει ποιός είσαι; Εντελώς. Μπορείς να μπεις σ’ ένα μηχάνημα τράπεζας χωρίς να δώσεις το όνομά σου; Όχι.
Είναι εύκολο να οραματιστούμε το ίδιο είδος διαφοροποιημένων δομών για το Internet είπε ο Mundie. Δεν έδωσε κάποια παραδείγματα, οπότε σκέφτηκα εγώ ένα. Αν θέλεις να μπεις στο Time.com και να διαβάσεις τι γίνεται στον κόσμο, μια χαρά είναι. Κανείς δεν χρειάζεται να ξέρει ποιος είσαι. Αν όμως θέλεις να φτιάξεις ένα site που να δέχεται δωρεές, μέσω καρτών, για τα θύματα του σεισμού στην αιτή; Ωραία, θα πρέπει να δείξεις την ταυτότητά σου για να το κάνεις.
Η αλήθεια με το θέμα αυτό είναι ότι το Internet βρίσκεται ακόμα στη φάση της Άγριας Δύσης. Σε μεγάλο βαθμό δεν υπάρχει νόμος εδώ. Όμως καθώς όλο και περισσότεροι μπαίνουν στο διαδίκτυο, αυτή η έλλειψη νόμων γίνεται όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα. Καθώς οι ανθρώπινες κοινωνίες εξελίσσονται αναπτύσσουν πιο αυστηρά στάνταρ για τους εαυτούς τους, έτσι ώστε να ελέγχουν την ποσοτική τους μεγέθυνση. Δεν υπάρχει λόγος να σκεφτούμε ότι αυτό δεν μπορεί να ισχύσει για το Internet.
Αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί σύντομα. Οι κυβερνήσεις μιλάνε σίγουρα η μία με την άλλη γι’ αυτό το θέμα (αν και, εξ ορισμού, κάθε αποτελεσματική προσπάθεια θα πρέπει να είναι διεθνής εκ φύσεως), αλλά ακόμα και στην ευρώπη, που υπάρχει ένας οργανισμός κυβερνοασφάλειας, μόνο τα μισά κράτη της ηπείρου έχουν υπογράψει την συμμετοχή τους σ’ αυτόν.
Ένα κάπως μπερδεμένο ζήτημα που υποδείχθηκε στη σημερινή συζήτηση: οι μυστικές υπηρεσίες των κυβερνήσεων είναι οι πολύ μεγάλοι ωφελημένοι της ανωνυμίας του Internet. Παρακολουθούσαν τον καθένα και πριν το web, αλλά πόσο ευκολότερο έχει γίνει τώρα το να κυκλοφορούν σ’όλο τον κυβερνοχώρο χωρίς κανείς να τους παίρνει χαμπάρι;
Συνεπώς μην περιμένετε αλλαγές σύντομα. Αλλά να ξέρετε ότι εκείνοι που είναι υπεύθυνοι – όπως σχεδόν όλοι όσοι έχουν ευθύνες για οτιδήποτε σχετικά με το Internet – το σκέφτονται.
Αυτά έγραφε η κοινωνιολόγος Βarbara Kiviat στο αμερικανικό καθεστωτικό time. Μεταφράσαμε όλο το άρθρο της. Πότε τα έγραφε; Χτες; Μήπως προχτές ή, έστω, πριν μερικούς μήνες;
Όχι. Ήταν πριν ακριβώς 11 χρόνια. Στις 30 Γενάρη του 2010…
Είναι υποχρέωσή μας, σαν εργάτες αυτόνομοι, να προ-ειδοποιούμε όσο πιο καθαρά γίνεται για την «προετοιμασία» του μέλλοντος, για τις καπιταλιστικές και κρατικές τάσεις, γυρίζοντας όσο πίσω χρειάζεται για να εντοπίσουμε τα ίχνη των ιστορικών διαδρομών… Το ίδιο κάνουμε μέσω cyborg εδώ και 5,5 χρόνια για μια σειρά ζητημάτων σχετικών με τις «νέες τεχνολογίες», συμπεριλαμβανόμενων των βιοτεχνολογιών… Το ότι ο κόσμος βαριέται να ξεκολλήσει απ’ την καθημερινή τριβή και μιζέρια του, αρνείται το να ξέρει τα καθοριστικά για την ζωή του, και το ότι εμείς είμαστε de facto περιθωριακοί (επειδή είμαστε καθαροί από κάθε άποψη…) περιορίζει κατά πολύ την εμβέλεια όλης αυτής της δουλειάς, για την οποία δεν έχουμε κανένα «δικό μας» όφελος.
Θα συνεχίσουμε ωστόσο, όσο μπορούμε. Το άρθρο του 2010 φωτίζει (ελπίζουμε) καθαρά τι έχει ξεκινήσει επιθετικά σχετικά με την λογοκρισία και τον έλεγχο στον κυβερνοχώρο από το 2020· στο όνομα, ως γνωστόν, της «υγείας»… Αλλά δεν είναι το μόνο σήμα-κινδύνου-απ’-το-παρελθόν για αυτά που γίνονται ήδη και θα γίνουν (όπως όλα δείχνουν) πολύ πιο συστηματικά και μεθοδικά το 2021.
Δυο χρόνια πριν την συγγραφή του πιο πάνω άρθρου, ο Lawrence Lessig, καθηγητής νομικής στο πανεπιστήμιο του Stanford και απ’ τους συνιδρυτές των Creative Commons, μιλούσε στο τεχνολογικό συνέδριο Fortune’s Brainstorm στο Half Moon Bay της καλιφόρνια. Κι εκεί, ανάμεσα σε άλλα, είπε κι αυτό:
… Σε κάποια φάση, σ’ ένα δείπνο όπου βρισκόταν και ο Richard Clark, τον ρώτησα «Υπάρχει κάτι ισοδύναμο με τον Patriot Act – ένας i-Patriot Act – που να είναι σε αναμονή ενός σημαντικού γεγονότος ώστε να βρεθεί η δικαιολογία να επιβληθεί αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο που δουλεύει το Internet;». Και μου απάντησε «Φυσικά και υπάρχει…» – και ορκίζομαι ότι έτσι ακριβώς το είπε – «… και δεν θα αρέσει πολύ στον Vint Cerf».
Ο Richard Clark ήταν «εθνικός συντονιστής για την ασφάλεια, την προστασία των υποδομών και την αντιτρομοκρατία» στις ηπα απ’ το 1998 ως το 2003. Στη συνέχεια προσελήφθη απ’ την πετροχούντα των εμιράτων, και έφτιαξε για λογαριασμό της μια δομή κυβερνοκατασκοπείας, υποτίθεται για την παρακολούθηση των «εξτρεμιστών». Οι τοξικοί του Ντουμπάι το χρησιμοποιούν, φυσικά, εναντίον των πάντων: απ’ τις γυναίκες ακτιβίστριες μέχρι τους αξιωματούχους της fifa… Ο Clark δεν πρέπει να έχει πρόβλημα: έχει συμμετάσχει σε διάφορες «βρώμικες» εκστρατείες του αμερικανικού κράτους…
Ο Vint Cerf (Vinton Gray Cerf) είναι απ’ τους πρωτοπόρους της δημιουργίας του internet όπως το ξέρουμε, και μαζί με τον Bob Kahn (δημιουργό του πρωτοκόλλου TCP/IP) θεωρούνται «οι πατέρες του διαδικτύου». Οπότε είναι εύκολο να καταλάβει ο καθένας γιατί δεν θα του άρεσε ένας …i-Patriot Act… (Εν τω μεταξύ κάποια video με σχετικές δηλώσεις του Lessig έχουν εξαφανιστεί απ’ το διαδίκτυο…)
Έχουμε, λοιπόν, τα εξής δεδομένα. Πρώτον, εδώ και 1,5 (μπορεί και παραπάνω) δεκαετία υπάρχουν αμερικανικά / δυτικά σχέδια για την πειθάρχηση «της κυκλοφορίας στο internet». Σίγουρα μέσω της αυστηρής προσωποποίησης όλων όσων μπαίνουν είτε στο σύνολό του κυβερνοχώρου είτε σε ορισμένες περιοχές του (το πρώτο είναι αρκετά πιθανό).
Δεύτερον, δημιουργήθηκαν σ’ όλο αυτό το διάστημα (απ’ τις αρχές του 21ου αιώνα) και επιβλήθηκαν οι τεχνολογίες «αποκοπής» της πρόσβασης σε διάφορες περιοχές του κυβερνοχώρου, από κράτη, «για την προστασία των υπηκόων».
Τρίτον, μέσα στο κουρνιαχτό που έχει σηκώσει η υγιεινιστική τρομοεκστρατεία, εκτός απ’ την βιο-ασφάλεια έχει σηκωθεί ψηλά και εξίσου δημαγωγικά και το ζήτημα της κυβερνο-ασφάλειας. Η συστηματική λογοκρισία, που προς το παρόν, και με την αναμονή επίσημων κρατικών νομοθεσιών, γίνεται με αποφάσεις των ιδιωτικών εταιρειών / πλατφορμών των antisocial media, είναι μόνο μια πλευρά αυτής της εξέλιξης. Οι καταγγελίες για κυβερνοεπιθέσεις (στις ηπα…) που αποδίδονται είτε στη Μόσχα, είτε στο Πεκίνο, είτε στην Πγιονγκγιάνγκ, είτε είναι πραγματικές είτε είναι προβοκατόρικες, είναι μια άλλη πλευρά. Και το γεγονός ότι με την εξάπλωση των 5G επικοινωνιών πολύ μεγαλύτεροι όγκοι δεδομένων θα κυκλοφορούν στο διαδίκτυο (έχοντας μετατραπεί σε «ων ουκ άνευ» για πλήθος καπιταλιστικών και κυβερνητικών λειτουργιών…) έχει ήδη κάνει την «κυβερνο-ασφάλεια» νο 1 ζήτημα στις διεθνείς συζητήσεις των αφεντικών· και στην αναζήτηση των τεχνολογικών και νομικών μέτρων που θα ληφθούν.
Εκείνο που είναι ακόμα κάπως θολό είναι το είδος των δικαιολογιών που θα εφευρεθούν για να νομιμοποιήσουν, όσο είναι δυνατόν, την δυτική «ρύθμιση της κυκλοφορίας» στο internet (σε άλλες περιοχές του κόσμου συμβαίνει ήδη…), και πιθανότατα με πολύ μεγαλύτερη αυστηρότητα απ’ ότι η φυσική ρύθμιση κυκλοφορίας στους δρόμους. Θα είναι τα λεγόμενα «fake news» που μολύνουν τις «συνειδήσεις» των υπηκόων εμποδίζοντας τα κράτη και τα αφεντικά να έχουν το μονοπώλιο της «αλήθειας»; Θα είναι μια «μεγάλη κυβερνοεπίθεση» που θα αποδοθεί σε κάποιο κράτος rival και θα είναι «αποσταθεροποιητική» ώστε το δίλημα «internet ή ελευθερία», όπως το «υγεία η ελευθερία» να ποτίσει τους υποτελείς; Θα είναι ένας συνδυασμός των δύο; Κάτι τρίτο; Θα γίνει εκκαθάριση του κυβερνοχώρου από «ύποπτα περιεχόμενα του παρελθόντος» (κάτι σαν «τα βιβλία στη φωτιά» σε ψηφιακή version); Προς το παρόν οι τάσεις δείχνουν πως όλα αυτά είναι εξαιρετικά πιθανά.
Ένα απ’ τα πιο διάσημα καθάρματα της εποχής, ο Klaus Schwab του Π.Ο.Φ., που έχει αναλάβει την κονσομασιόν για τα σχέδια του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος κάνοντας διάφορες Αρμαγεδωνικές προφητείες, προέβλεψε τον περασμένο Ιούλη και μια επερχόμενη «cyber πανδημία» (Έχει προβλέψει επίσης και μια «κατάρρευση των ηλεκτρικών δικτύων»… Τις καταστροφές μέσω πολύ φονικότερων ιών τις αφήνει στην αρμοδιότητα των φίλων του…)
Αν, στη συγκεκριμένη ιστορική φάση που ζούμε, έχει πολιτική σημασία η πρό-γνωση για τις προετοιμαζόμενες «νέες περιφράξεις» στον κυβερνοχώρο, δεν είναι μόνο γι’ αυτό καθαυτό το συγκεκριμένο πεδίο αναδιάρθρωσης της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Αλλά και για τον συνδυασμό (της συγκεκριμένης πρό-γνωσης) με την εκστρατεία ανακατασκευής των σωμάτων και των κοινωνικών σχέσεων που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, με τον κωδικό “covid-19″….
Θα βρεθούν κάμποσοι αισιόδοξοι ή απλά βιαστικοί που θα υποστηρίξουν ότι «είναι αδύνατο να ελεγχθεί το διαδίκτυο» ή ότι «ο έλεγχός του θα μειώσει την παραγωγικότητά του, που είναι κρίσιμη για τον καπιταλισμό». Πλανώνται πλάνην οικτράν! Ο κυβερνοχώρος ελέγχεται ήδη, σχεδόν ασφυκτικά· απλά εκείνοι που τον ελέγχουν δεν το φωνάζουν. Όσο για την «πτώση της παραγωγικότητας εξαιτίας των ψηφιακών περιφράξεων»; Θα υπήρχε τέτοιο ζήτημα αν μαζικά ένα μεγάλο ποσοστό των χρηστών του interent το εγκατέλειπαν διαμαρτυρόμενοι / ες για τα μικρά και μεγάλα πραξικοπήματα εκεί. Αλλά αυτό είναι απίθανο. Επιπλέον, δεν θα χρειάζονταν παρά περιοδικά «lockdowns» για να επιβληθεί το ότι «δεν υπάρχει ζωή έξω απ’ το διαδίκτυο» – ακόμα κι αν είναι ο καθένας επίσημα και καθαρά σεσημασμένος!
Πέρα απ’ αυτά δεν τίθεται ζήτημα τεχνικών δυσκολιών. Δέκα, δεκαπέντε χρόνια που οι «ειδικοί» ψάχνουν το ζήτημα λέτε ότι δεν έχουν φτιάξει τίποτα εφαρμόσιμο, καμμία εφαρμογή; Το μόνο πρόβλημα ήταν / είναι «ψυχο-κοινωνικό»: πως θα μαντρωθούν όλα αυτά τα εκατοντάδες εκατομμύρια που νομίζουν ακόμα ότι ο κυβερνοχώρος είναι «ο χώρος της ελευθερίας» τους. (Πολλοί νομίζουν επίσης ότι είναι «ο χώρος της ιδιωτικότητάς» τους…)
Όταν, όμως, γίνεται εφικτό να πεισθούν αυτά τα εκατοντάδες εκατομμύρια ότι «κινδυνεύουν να πεθάνουν» (επειδή αυτό είπαν οι «μάγοι» της τεχνοεπιστήμης), ότι τα κράτη και το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα θα τους σώσουν, αλλά ότι αυτοί πρέπει να οχυρωθούν στα σπίτια τους και να γυαλίζουν τα πόμολα για να «μην κολλήσουν», όταν έχει γίνει αυτό κατορθωτό, τι είναι ακατόρθωτο για τ’ αφεντικά και τους μηχανισμούς τους;
Από ένα σημείο και μετά υπάρχουν βέβαια κοινωνικές αντιδράσεις. Αυτό είναι «κάτι». Υπάρχει και η καταστολή τους… Σε μια περίοδο μετάβασης δεν πετυχαίνουν όλα (απ’ την μεριά των αφεντικών). Εκείνο, ωστόσο, που κάνει την διαφορά και είναι πηγή δύναμης και αισιοδοξίας δεν είναι η αντίδραση σαν αντίδραση, ο εκνευρισμός και η γκρίνια καθαυτά. Αυτά τα έχουν μάθει τ’ αφεντικά εδώ και δεκαετίες, με διάφορες αφορμές, και ξέρουν να τα διαχειριστούν. Εκείνο που (θα) κάνει την διαφορά είναι η βαθιά και ακριβής συνειδητοποίηση του τι είναι τι, του τι συμβαίνει και γιατί. Και η συλλογική οργάνωση στη βάση αυτής της συνειδητοποίησης.
Ααα… Αν χρειάζονται επιπλέον τεκμήρια για την αξία της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας, είναι εδώ δίπλα: