Η βιομηχανία που έχει σκεπάσει περισσότερα από 1,81 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα καλλιεργήσιμης γης του πλανήτη με γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, βρίσκεται στο κέντρο μιας τεράστιας αλλαγής. Οι βελτιωμένες τεχνικές τροποποίησης του γονιδιώματος των καλλιεργειών φέρνει ήδη στην αγορά μια καινούργια γενιά φυτικών ποικιλιών. Και σ’ όλο τον κόσμο οι νομοθέτες προσπαθούν να προσαρμοστούν.
Μ’ αυτή την παράγραφο η Heidi Ledford, τεχνοεπιστημονική ρεπόρτερ της διεθνώς γνωστής επιθεώρησης Νature, ξεκινούσε στις 12 Απρίλη του 2016 μια σύντομη παρουσίαση του επαναπροσδιορισμού των περιορισμών για τα γενετικά μεταλλαγμένα είδη, απ’ την αμερικανική νομοθεσία. Εισαγωγή πανηγυρική ή προειδοποιητική; Η τεχνική crispr/cas9 1 , που χαρακτηρίζεται (και, δυστυχώς, είναι) “το άγιο δισκοπότηρο της γενετικής μηχανικής”, απελευθερώνει ήδη την βιοτεχνολογική απαλλοτρίωση όλων των ζωντανών ειδών· συμπεριλαμβανομένου του δικού μας.
Επιφανειακά ο άξονας περιστροφής αυτής της απελευθέρωσης των πολλών δισεκατομμυρίων είναι τεχνολογικές εξελίξεις. Με βάση το βιοτεχνολογικό know how των δεκαετιών του 1980 και του 1990, οι γενετικές τροποποιήσεις στο dna διάφορων οργανισμών γινόταν μέσω “σύνθεσης” του υπό τροποποίηση με τμήματα dna άλλου οργανισμού, συνήθως βακτηριακού. Το αποτέλεσμα ήταν η κατασκευή χιμαιρών: οργανισμών με κολλάζ αλληλουχιών βάσεων στον “γενετικό κώδικά” τους. Εξ’ αιτίας αυτού του είδους διαχείρισης προέκυψε το alien νόημα της λέξης μεταλλαγμένα.
Και πολύ περισσότερα. Οι mainstream βιοτεχνολόγοι πάντα (όπως και τώρα) υποστήριζαν ότι τέτοιοι ανασυνδυασμοί και “συνθέσεις” ήταν ασφαλή. Δεν μπορούσαν να το αποδείξουν: η θέση ότι η γενετική ανακατασκευή οποιουδήποτε οργανισμού δεν μπορεί να μείνει περιορισμένη μόνο στο συγκεκριμένο είδος καθώς το σύνολο του “βιολογικού υλικού” του πλανήτη, άσχετα απ’ τα εκατομμύρια τελικές μορφές που παίρνει, βρίσκεται σε μόνιμη ανταλλαγή, ήταν επιστημονικά θεμελειωμένη. Πολύ περισσότερο απ’ την αυθαίρετη – αλλά εμπορικά επικερδή – ότι μια μετάλλαξη εδώ θα μείνει εδώ, και τέλος: οπότε θα δρέψουμε τους καρπούς της.
Υπήρχε ωστόσο και ένα βαθύτερο ζήτημα. Οι βιοτεχνολόγοι υποστήριζαν ότι ξέρουν πως δουλεύει κάθε dna και κάθε γονίδιο· έλεγαν όμως ψέμματα. Όπως εξακολουθούν να κάνουν. Η ντετερμινιστική, γραμμική ερμηνεία των “συμπεριφορών” των αλληλουχιών των νουκλεοτιδίων έγινε κυρίαρχη και παραμένει· όμως πρόκειται, απλά, για ιδεολογική προβολή. Και, στην καλύτερη των περιπτώσεων (καθόλου καλή πάντως, σε κάθε περίπτωση) στατιστικό συμπέρασμα. Πριν 1,5 χρόνο αναφερθήκαμε εκτενώς στην απομυθοποίηση του γενετικού ντετερμινισμού, των “βεβαιοτήτων” δηλαδή ότι το τάδε γονίδιο καθορίζει την δείνα χημική αντίδραση που, με τη σειρά της παράγει το χ ή το ψ αποτέλεσμα στη λειτουργία του οργανισμού· απομυθοποίηση που προέρχεται από … βιοτεχνολόγους! 2
Ενδεικτικά, ο γενετιστής (ερευνητής στην ιατρική σχολή του Stanford…) Bruce Lipton, απαντούσε έτσι στις δύο πιο κάτω ερωτήσεις: 3
…
Ερώτηση: Λες, λοιπόν, ότι όταν οι δημοσιογράφοι αναφέρονται σε δημοσιεύσεις κυτταρικών βιολόγων και γενετιστών, από κορυφαία επιστημονικά περιοδικά όπως το Nature και το Science, εξακολουθούν να τις ερμηνεύσουν μέσα απ’ το πρίσμα του γενετικού προκαθορισμού, ενισχύοντας την λαθεμένη ιδέα ότι οι επιστήμονες θα μας σώσουν απ’ τα γονίδιά μας.
Bruce Lipton: Στην πραγματικότητα το “διαβάσαμε το μυστικό του τάδε γονιδίου” είναι πιο αναξιόπιστο απ’ το “διαβάσαμε τ’ αστέρια” των παλιών αναπτυγμένων συστημάτων αστρολογίας.Ερώτηση: Τι σημαίνει, λοιπόν, ότι η έκφραση των γονιδίων δεν είναι στατική;
Bruce Lipton: Ο επιγενετικός έλεγχος υποστηρίζει ότι οι πληροφορίες απ’ το περιβάλλον αλλάζουν την δράση των γονιδίων, χωρίς να αλλάζουν τον κώδικα του dna. Αυτός μένει ο ίδιος, η έκφρασή του όμως αλλάζει [δηλαδή αλλάζει η βιοχημική αντίδραση που καταλήγει στην παραγωγή κάποιας πρωτεΐνης]. Κάθε μεμονωμένο γονίδιο, εξαιτίας της επιγενετικής ρύθμισης, μπορεί να δώσει 30.000 διαφορετικές παραλλαγές της έκφρασής του.
…
Η στατιστική “απόδειξη” του ρόλου του χ ή του ψ γονιδίου είναι τόσο χοντροκομμένα κομπογιαννίτικη, ώστε αν υπήρχε ευρύτερη κοινωνική επίγνωση για τις παραδοχές και των “αξιώματα εργασίας” των βιοτεχνολογιών και της γενετικής (όπως, άλλωστε, και πολλών ακόμα επιστημονικών κλάδων) θα είχαν απαγορευτεί τα πτυχία και οι έρευνες. Το πράγμα πάει ως εξής: έχουμε 1000 δείγματα της τάδε νουκλεοδιτικής αλληλλουχίας (με παρατηρούμενες διαφοροποιήσεις στο χ γονίδιο) και “υποψιαζόμαστε” ότι αυτές οι διαφοροποιήσεις σχετίζονται με την Α ή την Β φαινοτυπική έκφραση χαρακτηριστικό, συμπεριφορά, στον μελετώμενο οργανισμό. Συγκρίνουμε αυτά τα 1000 δείγματα με τα αντίστοιχα άτομα του οργανισμού, κι αν αυτή η συμπεριφορά, χαρακτηριστικό ή “ανωμαλία” εμφανίζεται σε ικανό ποσοστό, τότε η συσχέτιση του χ γονιδίου μ’ αυτήν έχει αποδειχθεί! Στατιστικά μεν (αν η στατιστική αποδεικνύει οτιδήποτε) αλλά … Αυτό έχουμε, αυτό πουλάμε!
Ποτέ η μελετώμενη “ανωμαλία” δεν περιορίζεται στα dna με την διαφοροποίηση του χ γονιδίου! Δεν πειράζει. Ότι περισσεύει (και δεν χωράει στην γραμμική συσχέτιση “αίτιο – αποτέλεσμα”) παραλείπεται· ή παραπέμπεται διακριτικά στο τεράστιο απόθεμα των “στατιστικών ανωμαλιών” που (ποιος ξέρει;) ίσως κάποτε στο μέλλον αποτελέσουν το υλικό ενός ακόμα τεχνοεπιστημονικού paradigm shift που θα ρίξει οριστικά τον βιοτεχνολογικό ντετερμινισμό στα ιστορικά τάρταρα.
Θα επιμείνουμε λίγο ακόμα στο ζήτημα του γενετικού προκαθορισμού επειδή, σαν ιδεολογία που εμφανίζεται μεταμφιεσμένη σε ακλόνητη, υποτίθεται, επιστημονική αλήθεια, υπήρξε το βασικό μέτωπο σύγκρουσης ανάμεσα στους υπερασπιστές των (παλιότερων) μεταλλαγμένων και στους αντιπάλους της απελευθέρωσης γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών στο φυσικό περιβάλλον… Και είναι το μέτωπο που με βάση τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, κυρίως την crispr/cas9, επιχειρείται να διαγραφεί, να υπερκεραστεί απ’ τις βιοτεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης· να αποστομωθεί και να εξαφανιστεί.
Στο Cyborg 8 σημειώναμε:
…
Σα να μην έφτανε η ανακάλυψη αυτής της άγνωστης (και χαοτικής) ηπείρου, της επιγένεσης, ήρθε και μια εντελώς καινούργια και απρόοπτη, για να δώσει, ίσως, την χαριστική βολή στον γενετικό προκαθορισμό· σίγουρα μεταξύ των ειδικών. Σύμφωνα με μια πολύ πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό Nature Genetics, ο τρόπος με τον οποίο το dna είναι “πακεταρισμένο” μέσα στο κύτταρο επηρεάζει την λειτουργία του!
Τι έγινε; Κατ’ αρχήν κάτι τεχνολογικό: η δυνατότητα να παρατηρηθεί το dna σε τρεις διαστάσεις – και όχι σαν μια γραμμή δύο διαστάσεων. Καθώς, λοιπόν, η “κλωστή της ζωής” είναι διπλωμένη και αναδιπλωμένη πολλές φορές (και όχι απλωμένη κατά μήκος) ακολουθίες βάσεων (και άρα γονίδια) που βρίσκονται απομακρυσμένα μεταξύ τους από γραμμική άποψη βρίσκονται δίπλα δίπλα τοπολογικά. Οι ερευνητές (της ιατρικής σχολής του Case Western Reserve University) ανακάλυψαν ότι οι τοπολογικά γειτονικές αλληλουχίες (τα αντίστοιχα γονίδια) αλληλοεπηρεάζονται στην όποια δράση τους. Έτσι ώστε γονίδια στα οποία έχουν αποδοθεί (με τον παραδοσιακό γενετικό ντετερμινισμό) διάφορες αρρώστιες (όπως, για παράδειγμα, η ρευματοειδής αρθρίτιτα, η ασθένεια του Crohn, καθώς και 6 τουλάχιστον αυτοάνοσες αρρώστιες) να εκφράζονται διαφορετικά, επηρεαζόμενα (άγνωστο πως) απ’ τους “γειτονές” τους.
Η συγκεκριμένη έρευνα δεν κατέληξε σε οριστικό συμπέρασμα για το αν αυτοί οι “γείτονες” παίζουν ρόλο άσχετα με το ποιοι είναι, ή υπάρχουν συγκεκριμένες “σχέσεις γειτνίασης” που έχουν κάποια αποτελέσματα. Ωστόσο έχει την σημασία του: εκτός απ’ αυτό που στην επιγενετική ονομάζεται φυσικό ή/και κοινωνικό περιβάλλον και δρα, μέσω της εννόησης και της συνείδησης πάνω στις γονιδιακές “προδιαγραφές”, υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας, αυτή τη φορά εξω-εσωτερικός που επιδρά στην έκφραση των γονιδίων. Κι αυτός είναι το (τυχαίο;) “δίπλωμα” και οι “θηλειές” του dna…
…
Επιγένεση και τοπολογία του dna: δεν πρόκειται για δύο παράγοντες δομικής απροσδιοριστίας δίπλα δίπλα· αλλά για την απροσδιοριστία στο τετράγωνο!! Ένα είδος βιολογικής Αρχής του Heisenberg 4 όχι απλά μέσα σε οποιοδήποτε “άγιο δισκοπότηρο” αλλά στα θεμέλια ολόκληρης της θρησκείας των βιοτεχνολογιών και της γενετικής μηχανικής!
Φυσικά αυτό είναι απαράδεκτο!!! Όχι από τυπική επιστημονική σκοπιά… Αλλά σίγουρα από εμπορική. Αν το μόνο που θα έπρεπε να παραδέχονται ότι ξέρουν οι βιοτεχνολόγοι του πλανήτη είναι ότι δεν ξέρουν τίποτα (και ότι δεν προβλέπεται να μάθουν τις επόμενες δεκαετίες), ποιος θα χρηματοδοτούσε έρευνες, καριέρες, ταξίδια, συνέδρια, τεχνολογίες, κλπ; Ειπωμένο αλλιώς: αν δεν πρόκειται να υπάρξει εμπορικό κέρδος απ’ την μία ή την άλλη γενετική τεχνική, αν δεν μπορεί να πουληθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τότε προς τι όλη η δουλειά; Αν δεν πρόκειται να μπουν στην αγορά νέα είδη (όπως το λέει με “αφοπλιστική ειλικρίνεια”, θεωρώντας το κοινότοπο, η Heidi Ledford στο αρχικό απόσπασμα) τότε τι αξία έχουν όλα αυτά;
Περί αυτού πρόκειται. Ακριβώς. Η “αξία” δεν προκύπτει ούτε απ’ την “επιστημοσύνη” ούτε από το “γενικό καλό”. Αυτά είναι παπάρες της προώθησης των εμπορευμάτων. Η “αξία” προκύπτει απ’ την αγορά, δηλαδή απ’ την κερδοφορία. 5
η αγορά δεν είναι μεταλλαγμένη!
Επειδή έτσι έχουν τα πράγματα, η αβεβαιότητα σε σχέση με το είδος των συνεπειών που έχουν οι μεταλλάξεις (πιο σωστά: οι μεταλλάξεις 1.0) στο σύνολο της ζωής στον πλανήτη και ειδικά στη ζωή του είδους μας, σε διάφορα χρονικά διαστήματα (άμεσα, μεσοπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα) ήταν κάτι ιδιαίτερα ενοχλητικό για τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η αμφιβολία κέρδισε πολύ γρήγορα έδαφος μέσα στις πρωτοκοσμικές κοινωνίες, κι αυτό αποδεικνύεται απ’ τις μεγάλες δυσκολίες που συνάντησαν οι βιοτεχνολογικοί διατροφικοί κολοσσοί στο να κατακτήσουν τον πλανήτη: δυσκολίες κοινωνικές αλλά – κι αυτό ήταν που τις απασχολούσε – εμπόδια νομοθετικά / ρυθμιστικά. Αποδεικνύεται, επίσης, απ’ τις κάθε είδους πλαστογραφίες που δοκίμασαν προκειμένου να ξεπεράσουν τέτοια εμπόδια· απ’ τους εκβιασμούς που έκαναν· και από διάφορα άλλα που δεν είναι εδώ το μέρος να εξιστορήσουμε.
Οποιαδήποτε τεχνική θα απάλλασε την γενετική τροποποίηση απ’ το “πάντρεμα” εμπορεύσιμων μορφών ζωής με dna ιών ή/και βακτηριδίων, θα αφαιρούσε δηλαδή απ’ την εμπορική αξιοποίησή της τους κινδύνους της χιμαιρικότητας, θα ήταν κάτι παραπάνω από καλοδεχούμενη. Κι αυτές οι τεχνικές βρέθηκαν. 6 Η crispr/cas9 είναι η πιο πρόσφατη (και η πιο εύκολα “πειστική”) κορωνίδα τους.
Κι έτσι, λίγο πριν τα μέσα των ‘10, η αμερικανική υπηρεσία “τροφίμων και φαρμάκων” που ευθύνεται για την ρύθμιση της αγοράς των μεταλλαγμένων στις ηπα 7 , άρχισε να έχει όλο και λιγότερη δουλειά! Τουλάχιστον 30 τύποι γενετικά τροποποιημένων φυτών με τις μεθόδους ZFNs και TALENs (από σπόρους σόγιας που παράγουν σογιέλαιο με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στα σούμερ μάρκετ μέχρι ανανάδες με σάρκα ροζ χρώματος) απαλλάχτηκαν από οποιοδήποτε περιορισμό λόγω μετάλλαξης, απ’ την καλλιέργεια ως την διαφήμιση, συμπεριλαμβανόμενης φυσικά της ειδικής σήμανσης, και οποιασδήποτε άλλης υπόμνησης ότι πρόκειται για γενετικά τροποποιημένο είδος. Η αιτία; Απλή! Δεν πρόκειται (λένε τόσο οι “ειδικοί” όσο και οι νομοθέτες) για πάντρεμα dna από διαφορετικά είδη· αλλά για ένα είδος “αυτομετάλλαξης”, που είναι συνηθισμένο στην ίδια την ζωή! Συνεπώς δεν χρειάζεται καμμία ρύθμιση και καμία ειδική αντιμετώπιση.
Η Calyst για παράδειγμα, μια απ’ τις όλο και περισσότερες βιοτεχνολογικές εταιρείες που παράγουν (και εννοείται: πατεντάρουν) γενετικές τροποποιήσεις φυτών, “πέρασε” μια απ’ τις τελευταίες της “δουλειές” απ’ τον έλεγχο της αμερικανικής υπηρεσίας τροφίμων και φαρμάκων, χωρίς τις επιπλέον απαιτήσεις, τις δεσμεύσεις και τους ελέγχους που αφορούν με μεταλλαγμένα ακόμα και στις ηπα. Τι πουλάει; Μια “μικρή γενετική παρέμβαση” σε μια ποικιλία σταριού, που μειώνει αισθητά την πιθανότητα να μουχλιάσει το αλεύρι, κατά την αποθήκευσή του. Δεν βελτιώνει αυτή η “μικρή γενετική παρέμβαση” την ζωή όσων τρώνε ζυμαρικά· βελτιώνει όμως τον “χρόνο ζωής” του αλευριού και άρα την κερδοφορία των αλευροβιομηχανιών που θα πουλήσουν πρώτες το “αλεύρι μακράς διάρκειας”. Το γεγονός ότι αυτή η “μικρή γενετική παρέμβαση” δεν θεωρείται, πλέον, μετάλλαξη, λύνει τα χέρια της συγκεκριμένης εταιρείας. Παρόμοιες αποφάσεις λύνουν τα χέρια άλλων.
Πρόκειται για εντελώς φυσικές διαδικασίες λένε οι υποστηρικτές (των ZFNs, TALENs, crisor/cas9 και ό,τι άλλο προκύψει), τεχνοεπιστήμονες αλλά και εταιρείες. Είναι ο τρόπος που γίνονται οι μεταλλάξεις στη φύση. Αν πρόκειται να μπουν κανονισμοί γι’ αυτές, τότε θα πρέπει να περνάνε από διαρκή γενετικό έλεγχο όλα τα ζωϊκά είδη! Με την εις άτοπον απαγωγή οι ανθρωπογενείς, βιομηχανικές, εμπορικές μεταλλάξεις βγαίνουν απ’ τις ανθρωπογενείς θεσμίσεις, και επιστρέφουν στην “ελευθερία της φύσης”! Ο τέλειος νεοφιλελευθερισμός!!
Από μια τυπική, τεχνοκρατική οπτική, αυτοί οι συνήγοροι έχουν δίκιο. Πράγματι, οι τεχνοεπιστήμονες κατάφεραν να μιμηθούν τον τρόπο που ένα βακτηρίδιο ή ένας ιός, μέσω ενός ενζύμου ή μιας πρωτεΐνης, “επεμβαίνει” σε ξένα dna· και, ενδεχομένως, ενσωματώνεται εν μέρει σ’ αυτά. Αυτή η εξέλιξη συμβαίνει σε μια εποχή που τεχνοεπιστήμονες άλλων ειδικοτήτων μιμούνται με όλο και πιο πειστικό τρόπο ομιλίες, κινήσεις, συμπεριφορές διάφορων ζωϊκών ειδών, συμπεριλαμβανόμενου του δικού μας· μετατρέποντες τες σε κίνηση (των νέων) μηχανών, ρομποτικών και ψηφιακών.
Αλλά το επιχείρημα της “φυσικότητας” είναι απάτη! Στη “φύση”, όπως κι αν εννοηθεί, συμβαίνουν πολλά· ίσως τα πάντα. Για παράδειγμα υπάρχει φυσική ραδιενέργεια· νομιμοποιεί αυτό τα ατομικά όπλα; Συμβαίνουν εκρήξεις ηφαιστείων και έκλυση εκατομμυρίων τόνων καυτής λάβας που καίει τα πάντα στο διάβα της· δικαιολογεί αυτό την αποψίλωση των δασών της βροχής στον Αμαζόνιο; Συμβαίνουν σεισμοί που μπορεί να εξαφανίσουν τεράστιες εκτάσεις της γήινης επιφάνειας· νομιμοποιεί αυτό τους πολέμους ή την συστηματική κατεδάφιση σπιτιών παλαιστινίων απ’ το ισραηλινό κράτος; Συμβαίνουν ηλιακές (μαγνητικές) καταιγίδες· νομιμοποιεί αυτό τις καινούργιες “ηλεκτρομαγνητικές” βόμβες;
Όχι! Ό,τι κι αν συμβαίνει στη “φύση”, είναι τυχαίο, χωρίς σχέδιο, χωρίς σκοπό· χωρίς εμπορικό κέρδος, χωρίς πατέντες. Αν οι “φυσικές μεταλλάξεις” οδηγήσουν στην καταστροφή ενός ή και περισσότερων ειδών, η “φύση” δεν θα κλάψει. Δεν είναι ένοχη, δεν κέρδισε (η “φύση”) κάτι απ’ αυτό. Η γενετική μηχανική δεν είναι, λοιπόν, “φυσική”, ούτε θα μπορούσε να είναι, όσο καλά κι αν οι γενετιστές παριστάνουν είτε την “φύση” είτε τον “θεό”! Οι επεμβάσεις των μηχανικών γενετικής, οι διορθώσεις τους, δεν είναι ούτε τυχαίες, ούτε άσκοπες, ούτε αφιλοκερδείς!!! Έχουν πολύ συγκεκριμένους στόχους. Δηλαδή έναν: την κερδοφορία της επιχείρησης που θα παντεντάρει και θα πουλήσει την “διόρθωση”.
Αν αυτό εννοηθεί, όπως πρέπει, στην αφετηρία μιας διαδικασίας “επιστημονικού εποικισμού” που χαρακτηρίζεται απ’ την θεμελιώδη άγνοια εκ μέρους των ειδικών, άγνοια που οφείλεται στην ανομολόγητη απροσδιοριστία στο τετράγωνο, τότε το επιχείρημα της δήθεν αθωώτητας των μεταλλάξεων 2.0 περί “φυσικότητάς” της, είναι ιδεολογία στον κύβο! Η “φύση” δεν επιδιώκει κάτι μέσα απ’ τις τυχαίες μεταλλάξεις, άρα δεν είναι ένοχη: δεν έχει δόλο. Οι γενετιστές, όμως, που την επικαλούνται, έχουν και παραέχουν!
Τα “φυσικά ατυχήματα”, ακόμα και η εξαφάνιση ειδών, είναι απλά αυτό που ονομάστηκε “φυσική επιλογή”. Τα τεχνολογικά ατυχήματα, οι συνέπειες δηλαδή των στοχευμένων μεταλλάξεων που παριστάνουν τις “φυσικές” και γίνονται με πολύ μεγαλύτερη άγνοια από εκείνη της ανεύθυνης φύσης, είναι καπιταλιστική επιλογή: αν ο ροζ ανανάς δεν πρόκειται να μοσχοπουλήσει τότε για ποιον (γαμημένο) “φυσικό” λόγο να κάτσει κανείς να ασχοληθεί με την γενετική τροποποίηση του κλασσικού ανανά;
η γενική επίθεση του κεφάλαιου: το μήλο δεν πέφτει κάτω απ’ τη μηλιά
Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε διαβάζοντας άλλες σελίδες αυτού του τεύχους (το φάσμα του ελέγχου…) οι ειδικοί της γενετικής κοπτοραπτικής, χρηματοδοτούμενοι αδρά από λογιών λογιών εταιρείες, μετά την εφεύρεση των νέων τεχνικών γενετικής μηχανικής, και ειδικά της crispr/cas9, βγάζουν γλώσσα. Είναι επιστημονικά εξακριβωμένο πλέον λένε ότι από εδώ και στο εξής οι γενετικές επεμβάσεις δεν είναι μεταλλάξεις – από νομική (κρατική) άποψη. Συνεπώς, όσοι συνεχίσουν να αντιτίθενται στην ελεύθερη διακίνηση των σχετικών εμπορευμάτων (αλλά και των απαραίτητων τίτλων “πνευματικής ιδιοκτησίας”) έχουν ταπεινά, ιδεολογικά κίνητρα. Και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται: σαν “εχθροί της προόδου”.
Η “φυσικότητα” της crispr/cas9, το είπαμε ήδη, είναι ιδεολογία στον κύβο. Αλλά δεν φτάνει αυτή η επίγνωση για να αντιμετωπιστεί. Όταν κατασκευάζεται ένα γενετικά τροποποιημένο μήλο που δεν μαύριζει για καιρό αν κοπεί, ή ένα ανάλογο μανιτάρι, είτε στα σούπερ μάρκετ είτε στη μαγειρική είτε στη ζαχαροπλαστική δεν πρόκειται να υπάρξουν εμπόδια· ούτε, φυσικά, στην κατανάλωση, όπου κανείς δεν ξέρει τι τρώει ή τι πίνει αν δεν γράφεται με μεγάλα, χρωματιστά γράμματα στη συσκευασία – του – προϊόντος. Η αλυσίδα της παραγωγής και του εμπορίου τροφίμων είναι ήδη υπερ-μυστικοποιημένη.
Τώρα στη συσκευασία δεν θα γράφεται τίποτα. Παρότι η αμερικανική κρατική βεβαίωση ότι (κάτι αστείο, για παράδειγμα…) ο βάτραχος που παίζει πιάνο είναι, απλά, μια “φυσική μετάλλαξη” (και, κατά συνέπεια, ένα συνηθισμένο pet) είναι σχετικά καινούργια, διαμορφώνει ήδη επιτακτικά τους όρους της “αγοράς”, δηλαδή του παγκόσμιου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού. Της “αγοράς” που περιμένει τα καινούργια πεδία καπιταλιστικής αξιοποίησης. Τώρα που η δημαγωγία υποστηρίζει ότι, επιτέλους, οι γενετικές παρεμβάσεις είναι danger-free και, άρα, για το καλό της ανθρωπότητας (τι καινοτομία, ε;), ποιος θα τολμήσει να τις κρατήσει ψηλά στη λίστα των αντι-ανθρώπινων (και αντι-ζωϊκών) καπιταλιστικών μεθοδεύσεων; Μόνο τίποτα ιδεολόγοι· “περιθωριακοί και αντικοινωνικοί” δηλαδή…
Θα ξαναγίνει παιχνίδι πάνω στο δίπολο “καλοί επιστήμονες – κακοί επιστήμονες”, “καλά χέρια – κακά χέρια”; Ίσως. Η ιστορία του 20ου αιώνα δείχνει πάντως ότι η “ουδετερότητα” της τεχνοπιστήμης είναι ένα καλό plan B, ένα βολικό σημείο αναδίπλωσης των ειδικών του κεφάλαιου όταν γίνει κουρέλι η μάσκα της “φυσικότητάς” της / τους. Και δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι η τεχνοεπιστημονική “καλωσύνη” υπήρξε, από ένα ιστορικό σημείο και μετά, τίποτα περισσότερο από την καπιταλιστική “ανθρωπιά”…
Το μόνο σίγουρα παρήγορο (αν και όχι ευχάριστο) είναι η δύναμη των συσχετισμών. Όταν μεγάλο μέρος του πληθυσμού του καπιταλιστικού βορρά θα είναι χρώματος πράσινου με ροζ βούλες ή καρώ (όλα, χρώματα και σχήματα, ιδιοκτησίας διάφορων οίκων “βιολογικής μόδας”, θυγατρικών εταιρειών γενετικής) εξαιτίας κάποιου ανομολόγητου λάθους σε κάποια crispr/cas9 θεραπεία, τότε άσπροι και μαύροι, κίτρινοι και ερυθρόδερμοι, όλοι όσοι διαστρωματώθηκαν φυλετικά κάποτε, θα είναι ίσοι.
Εξίσου ίδιοι: παλιάς τεχνολογίας!
Ziggy Stardust
cyborg #11 – 02/2018
- Αναλυτικότερα στο Cyborg 8, άνοιξη 2017, γενετική κοπτοραπτική, το μεγάλο κόλπο. ↩︎
- Cyborg 7, χειμώνας 2016, γενετικός προκαθορισμός; όχι ευχαριστώ! ↩︎
- Όπου και προγουμένως. ↩︎
- Η αρχή της απροσδιοριστίας ή διαφορετικά αρχή της αβεβαιότητας είναι βασικό αξίωμα της κβαντικής μηχανικής που διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1927 από τον Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (Werner Heisenberg, 1901 – 1976). Σύμφωνα με την αρχή της απροσδιοριστίας είναι αδύνατο να μετρηθεί ταυτόχρονα και με ακρίβεια, ούτε πρακτικά, ούτε και θεωρητικά η θέση και η ταχύτητα, ή ορμή, ενός σωματίου.
Εν αντιθέσει με την αρχή της αιτιοκρατίας, σύμφωνα με την αρχή της απροσδιοριστίας υπάρχουν γεγονότα των οποίων η εκδήλωση δεν υπαγορεύεται από κάποια αιτία. (Wikipedia)
Παρότι αυτή η αρχή είναι αναγνωρισμένη απ’ τους φυσικούς δεν έχει αλλάξει τις ντετερμινιστικές εμμονές ή/και ιδεολογίες ούτε καν των ίδιων των φυσικών· και πάντως καθόλου το πως “σερβίρονται στο ευρύ κοινό” τα θαύματα των ανακαλύψεων ή των εφευρέσεων της φυσικής. Η αστική ιδεολογία σα σύνολο και η επιστήμη σαν υποσύνολό της δεν μπορεί να αναγνωρίσει (και πολύ λιγότερο να συμβιώσει με) την ακατάλυτη αβεβαιότητα στον πραγματικό κόσμο. ↩︎ - Θα μπορούσε να αναρτηθεί κάποιος: πώς είναι δυνατόν θεραπείες που βασίζονται ουσιαστικά στην άγνοια να έχουν πετυχημένα αποτελέσματα; Η αλήθεια είναι ότι κάποτε πετυχαίνουν στατιστικά – όπως άλλοτε πετύχαιναν τα εντελώς αντιεπιστημονικά “μάγια” ή η αυθυποβολή. Οι αποτυχίες τους, απ’ την άλλη μεριά, αποκρύβονται (ή γίνονται “θεωρίες συνωμοσίας”. Ή αποδίδονται σε οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ την τεχνοεπιστημονική άγνοια. ↩︎
- Η Zinc finger nucleases (ZFNs) έγκειται στη χρήση μιας γκάμας βιοτεχνολογικά σχεδιασμένης πρωτεΐνης (νουκλεάση) που “αναγνωρίζει” και “αλληλεπιδρά” με διάφορες και διαφορετικές νουκλεοτιδικές αλληλουχίες του όποιου dna, τροποιώντας τες. Περίπου ίδια είναι και η λειτουργία της τεχνολογίας Transcription activator-like effector nucleases (TALENs). Και στις δύο τεχνικές οι αρχικές πρωτεΐνες (νουκλεάσες) εντοπίστηκαν, αποσπάστηκαν και μελετήθηκαν από βακτηρίδια. Για την ZFNs ο “πιλότος” ήταν το Flavobacterium okeanokoites, ενώ για την TALENs το Xanthomonas.
Η ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών (όπως, άλλωστε, και της crispr/cas9) σηματοδοτεί μια καθόλου τυχαία προσπάθεια των γενετιστών να εστιάσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια στις “λεπτομέρειες” του πως το dna ιών και βακτηριδίων επιδρά στο dna των οργανισμών που προσβάλουν. ↩︎ - Επειδή η γενετική βιομηχανία των ηπα πρόλαβε να αναπτυχθεί πρώτη, οι όχι – και – τόσο – αντιεπιχειρηματικές (για να το πούμε κομψά) γνωματεύσεις της αμερικανικής υπηρεσίας υπέρ των μεταλλαγμένων έγιναν η σημαία των επιθέσεων των διάφορων monsanto στον υπόλοιπο πλανήτη. Απαιτώντας τον εναρμονισμό των νομοθεσιών· συχνά με γκαγκστερικές απειλές για “εμπορικό πόλεμο”. ↩︎