Τα γρανάζια της καταγραφής

Η στατιστική, ως η επιστήμη των αριθμών, των καταγραφών και των κατηγοριοποιήσεων χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις και ενοχλητικές αιτιακές αλυσίδες, είχε διαπλακεί από νωρίς στενά με τη γενετική. Η ευγονική (άρα και η γενετική, ως επίγονος της ευγονικής) θα ήταν αδιανόητη χωρίς τις κατανομές, τις στατιστικές καμπύλες και τους μέσους όρους του Galton. Ένα καλό ερώτημα είναι και το κατά πόσο θα μπορούσε να σταθεί ακόμα και η έννοια του γονιδίου χωρίς τη στατιστική. Τι νόημα θα είχε μία διάγνωση του είδους «αν έχεις την τάδε μετάλλαξη στο δείνα γονίδιο τότε μπορεί να εμφανίσεις την πάθηση Α· αλλά μπορεί και όχι»; …

fuck the algorithm

Στα μέσα του περασμένου Αυγούστου χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες λυκείου διαδήλωναν εξοργισμένοι μπροστά απ’ το υπ.παιδείας της κυβέρνησης της αυτού μεγαλειότητας. Δικαιούται να θεωρηθεί η δεύτερη αυθεντική διαδήλωση εναντίον του «θαυμαστού καινούργιου κόσμου» της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Ποιά ήταν η αιτία; Το υπουργείο αποφάσισε να κάνει ένα άλμα στο μέλλον και αντικατέστησε τις τελικές εξετάσεις με τις οποίες οι μαθητές βαθμολογούνται για την εισαγωγή τους στα κολέγια (οι οποίες, λόγω υγιεινιστικών απαγορεύσεων, δεν έγιναν), με αυτόν τον αλγόριθμο: Pkj = (1-rj) Ckj + rj (Ckj + qkj – Pkj) Σίγουρα φαίνεται και είναι ακατανόητος. Κατανοητά ήταν τα αποτελέσμα αυτής της …

Στους γάλλους και στους γερμανούς δεν αρέσει…

Ο αμερικάνος καθηγητής πληροφορικής (και ερευνητής μηχανικής μάθησης) Petro Domingos του πανεπιστήμιου της Ουάσιγκτον έγινε διεθνώς γνωστός με το βιβλίο του (2015) The Master Algorithm: How the Quest for the Ultimate Learning Machine Will Remake Our World. Οπτιμιστής της τεχνητής νοημοσύνης, έδωσε τον περασμένο Απρίλη συνέντευξη στο γερμανικό der spiegel. Ακολουθούν 4 ενδιαφέρουσες ερωτήσεις / απαντήσεις, χωρίς δικό μας σχολιασμό: Ερώτηση: Το βιβλίο σας έχει μεταφραστεί στα ρωσικά και στα κινεζικά, αλλά όχι στα γερμανικά και τα γαλλικά. Απάντηση: Ο ατζέντης μου είπε: “Θα πουλήσεις σ’ όλο τον κόσμο, αλλά όχι στη Γαλλία και στη Γερμανία”. Έτσι έγινε. Το The …

Οι απολίτιστοι

Το εύρημα “Plimpton 322” (φωτογραφία), εδώ και 80 χρόνια στις συλλογές του πανεπιστημίου Columbia, είναι ηλικίας τουλάχιστον 3.700 χρόνων. Προέρχεται απ’ την μεσοποταμία, απ’ την επικράτεια της αρχαίας (και μυθικής) Βαβυλώνας. Όλες αυτές τις δεκαετίες αρχαιολόγοι και μαθηματικοί έσπαγαν τα κεφάλια τους για το τι γράφει. Ώσπου το περασμένο καλοκαίρι μια ομάδα απ’ το αυστραλέζικο πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας ανακοίνωσε ότι τα κατάφερε: … Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μαθηματικό έργο, που έγινε από ιδιοφυίες χωρίς καμία αμφιβολία… Αυτό που περιλαμβάνει δεν είναι απλά ο αρχαιότερος τριγωνομετρικός πίνακας αλλά κυρίως ο πιο απόλυτα ακριβής τριγωνομετρικός πίνακας που έγινε ποτέ μέχρι …

Quantum

Οι κβαντικοί υπολογιστές είναι κοντύτερα απ’ ότι νομίζουμε και πάντως αρκετά κοντά ώστε να μείνουμε έξω απ’ την (όπως έχει αναγγελθεί) τεράστια τεχνολογική / κυβερνητική επανάσταση που θα φέρουν. Είναι, βέβαια, μακρυά ακόμα απ’ την οικιακή χρήση. Αλλά… Η αμερικανική IBM, που έχει επενδύσει πολλά στις σχετικές έρευνες, ανακοίνωσε στις αρχές του περασμένου Μάρτη ότι θα διαθέσει δωρεάν (προς το παρόν) πρόσβαση στην universal quantum-computing service που δημιούργησε, μια υπηρεσία που υποστηρίζεται από μια “πλατφόρμα” για προγραμματιστές. Ο σκοπός της προσφοράς της IBM είναι ο σχεδιασμός εφαρμογών που θα μπορούν να “τρέχουν” σε κβαντικούς υπολογιστές. Με την “φυσική” έννοια δεν …

γενετική / κυβερνητική: ένας λευκός γάμος

“Ο γενετικός κώδικας είναι εκείνο το σύνολο κανόνων μέσω των οποίων η πληροφορία που είναι αποθηκευμένη στο γενετικό υλικό των ζωντανών κυττάρων (ακολουθίες DNA ή RNA) μεταφράζεται σε πρωτεΐνες (ακολουθίες αμινοξέων).” Όσες επιφυλάξεις κι αν έχει κανείς για την αξιοπιστία της Wikipedia, ο παραπάνω ορισμός που δίνει για την έννοια του γενετικού κώδικα δεν φαίνεται προβληματικός. Ίσως όμως και να υπάρχει κάτι που σε ένα πιο υποψιασμένο μάτι μπορεί να μη φαίνεται ακριβώς προβληματικό, αλλά τουλάχιστον είναι συζητήσιμο. “Πληροφορίες”, “κανόνες”, “κώδικας”, “αποθήκευση”… Μέσα σ’έναν βιολογικό ορισμό τριών γραμμών, όλες οι έννοιες που αφορούν στη λειτουργία των γονιδίων (δηλαδή, στο τι …

επιταχυντής γνώσης

Θα μπορούσε να είναι σενάριο για φουτουριστική ταινία. Είναι, όμως, μια ιδέα για την οργανωμένη υποτίμηση (και) της διανοητικής εργασίας. Όχι “κλάδο κλάδο” αλλά σαν γενική κατεύθυνση. Οι ερευνητές του πανεπιστημίου Carnegie Mellon κατασκεύασαν μια πλατφόρμα “τεχνητής νοημοσύνης” που ονόμασαν Knowledge Accelarator. H “λογική” του πράγματος είναι να συγκεντρώνει, να συσχετίζει και να συνθέτει τα συμπεράσματα της δουλειάς ανθρώπων ερευνητών, που ασχολούνται με μικρά κομμάτια ενός project, χωρίς να γνωρίζουν το σύνολό του. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις 10 Μάη του 2016. “Το να περιμένουμε ότι κάποιος θα μπορεί να διαχειριστεί ένα μεγάλο έργο στο σύνολό του οδηγεί συχνά σε αστοχίες” …

το τέταρτο παράδειγμα(;): η μηχανική διαμεσολάβηση της επιστημονικής σκέψης

Ο όρος “Παράδειγμα”, μαζί με τον συνοδευτικό του “Αλλαγή Παραδείγματος”, από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν στο κλασσικό πλέον βιβλίο του Τόμας Κουν για τη δομή των επιστημονικών επαναστάσεων, έχουν υποστεί όχι μόνο την αναμενόμενη κριτική, αλλά και μια κατάχρηση που κινδυνεύει να τους καταστήσει άχρηστους ως εργαλεία κατανόησης της επιστημονικής πρακτικής. Από κει που κάποτε θεωρούνταν απειλητικοί για το επιστημονικό status quo ή, για να είμαστε κάπως πιο μετριοπαθείς στις εκφράσεις μας, τουλάχιστον υπονομευτικοί για τον τρόπο που οι επιστήμονες κατανοούσαν τον εαυτό τους και νομιμοποιούσαν προς τα έξω τη δραστηριότητά τους ως αναζήτηση της Αλήθειας, τώρα πλέον δεν είναι καθόλου …

αλγοριθμικές προβλέψεις

Τα “big data” δεν είναι (πιο σωστά: δεν επιτρέπεται να είναι) απλά τεράστιοι σωροί δεδομένων, τους οποίους οι πανέξυπνες μηχανές θα σκάβουν κάθε φορά, on demand, ανασύροντας πότε το ένα και πότε το άλλο στατιστικό συμπέρασμα. Σύμφωνα με ορισμένους φιλόδοξους τεχνικούς, αυτοί οι “σωροί” κρύβουν και το υλικό των προβλέψεων… Ποιές συσχετίσεις δεδομένων, όμως, μπορούν να “γεννήσουν” ακριβείς προβλέψεις; Πως μπορεί να αξιοποιείται το ψηφιακά αποθηκευμένο παρελθόν για να αναπαρίσταται αξιόπιστα το μέλλον; Στο αμερικανικό ΜΙΤ φαίνεται ότι τους απασχολεί (και) αυτό το θέμα. Την περασμένη χρονιά κατασκεύασαν μερικούς αλγόριθμους, τους πέρασαν στην Data Science Machine, και την έβαλαν να …

“ρομποτικός επιστήμονας”

Ο εικονιζόμενος είναι ο Isaac Newton. Τώρα, “sir Isaak” ονομάζεται προς τιμήν του ένας αλγόριθμος που, κατά τους κατασκευαστές του, είναι ένα μικρό μεν αλλά αποφασιστικό βήμα προς τον “ρομποτικό επιστήμονα”. Ο αλγόριθμος ψάχνει και βρίσκει “νόμους” που βρίσκονται πίσω από φυσικά δυναμικά συστήματα, συμπεριλαμβανόμενων μη γραμμικών βιολογικών συστημάτων. Ο πρωτότυπος Newton θα στριφογυρίζει στον τάφο του, αλλά ο κόσμος προχωράει. Τι είναι τα δυναμικά φυσικά συστήματα; Οτιδήποτε. Από την συμπεριφορά χημικών συστατικών στη διάρκεια δημιουργίας μιας χημικής ένωσης μέχρι την παραγωγή ινσουλίνης απ’ το πάγκρεας. Το πλεονέκτημα του συγκεκριμένου αλγόριθμου, κατά τους δημιουργούς του, είναι ότι μπορεί να βγάλει …