Όταν ανακοινώθηκε χαιρετίστηκε σαν το μεγαλύτερο συνεργατικό επιστημονικό εγχείρημα στην ιστορία της ανθρωπότητας! Ο International Thermonuclear Experimental Reactor / ITER, με έδρα στη νότια γαλλία, σχεδιάστηκε για να παράξει καθαρή ενέργεια μέσω πυρηνικής σύντηξης – όπως συμβαίνει στον ήλιο. Τίποτα λιγότερο από «τεχνητός ήλιος» σα να λέμε: χιλιάδες τεχνικοί κάθε είδους από 35 κράτη ανέλαβαν να κάνουν πραγματικότητα και να «βάλουν μπροστά» αυτά τα σχέδια. (Οι γνωστοί πυρηνικοί σταθμοί παράγουν ενέργεια μέσω πυρηνικής σχάσης.)
Αλλά αυτό το φαραωνικό έργο, απ’ την πρώτη στιγμή, απ’ την αφετηρία της κατασκευής του το 2010, δεν έχει πάψει να βγάζει προβλήματα. Σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια ο αντιδραστήρας έπρεπε να μπει σε πειραματική λειτουργία το 2016∙ αποδείχθηκε αδύνατο. Τα εγκαίνια μετατέθηκαν για το 2025. Αλλά πριν ένα χρόνο, το Νοέμβρη του 2022, ο καινούργιος διευθυντής του προγράμματος Pietro Barabaschi δήλωσε ότι το 2025 δεν είναι πια ρεαλιστικό, και ότι έχουν προκύψει προβλήματα των οποίων η επίλυση δεν είναι θέμα εβδομάδων αλλά μηνών ή και χρόνων. Το τελευταίο τέτοιο πρόβλημα που ανακοινώθηκε εντοπίστηκε στην επένδυση του «θαλάμου καύσης» του αντιδραστήρα: κακές επαφές ανάμεσα στις ειδικές πλάκες. Είχαν κατασκευαστεί στη νότια κορέα, αλλά στη μεταφορά τους ως τη γαλλία κάπου «κτύπησαν»…
Αυτή καθ’ αυτή η τεχνο-επιστημονική «περιέργεια» για τέτοιου είδους κατασκευές θα μπορούσε να θεωρηθεί έως και ενδιαφέρουσα. Το σοβαρό πρόβλημα αρχίζει απ’ την χρηματοδότηση αυτής της «περιέργειας». Τέτοιου μεγέθους και πολυπλοκότητας κατασκευές είναι βαρέλια δίχως πάτο σε ότι αφορά τα κόστη τους – αναφερόμαστε σε πολλά δισεκατομμύρια. Τέτοια ποσά εμφανίζονται διαθέσιμα, αλλά δεν προέρχονται από σκέτο αέρα. Είναι υπεραξία, δηλαδή το αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης της εργασίας, ένα μέρος απ’ το οποίο καταλήγει σε κρατικά (ή και «φιλομαθή» ιδιωτικά) ταμεία.
Εκείνοι κι εκείνες που πραγματικά χρηματοδοτούν τέτοιες φαραωνικές προσπάθειες, χωρίς να μπορούν να πουν κουβέντα γι’ αυτές, δεν είναι τα κράτη. Είναι το παγκόσμιο προλεταριάτο. Αλλά, φυσικά, όταν τέτοιες κατασκευές πετυχαίνουν, δεν του αναγνωρίζεται η κυριότητα πάνω τους…