Είναι πιθανό να ξενίζει το γεγονός ότι μια ιστορία που εμφανίζεται σαν «μαζικό πρόβλημα υγείας» (όπως ο covid-19) είναι πρακτικά πολύ περισσότερα και σημαντικότερα… Και ότι, κατά συνέπεια, η βίαιη αναδιάρθρωση των σωμάτων και των κοινωνικών σχέσεων μέσω της «πανδημίας» έτσι ώστε να γίνουν πιο «δεκτικά» στις απαιτήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης είναι μια πολυδιάστατη εξέλιξη, που περιλαμβάνει όχι μόνο τακτικές και στρατηγικές δημόσιας τάξης (: η αστυνομο-ποίηση και η ψηφιο-ποίηση του υγιεινισμού) αλλά, επίσης, ενέργειες όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού (: η στρατιωτικο-ποίησή του). Δυστυχώς δεν υπάρχει τρόπος (ή η ασταμάτητη μηχανή δεν ξέρει κάποιον) που να διορθώνει την διανοητική μυωπία, την εμπειρίστικη αντίληψη για την πραγματικότητα ή ακόμα και τον ιδεολογικό οππορτουνισμό. Η φράση Il n’y a pas de politique qui ne soit pas une politique des corps (“δεν υπάρχει πολιτική που να μην είναι πολιτική των σωμάτων”) κάποτε ήταν μέρος της φωτιάς της κοινωνικής (και εργατικής) αμφισβήτησης… Κάποτε… Κάποτε το πιο γλυκό φιλί ήταν στα οδοφράγματα… Τώρα αυτή η φράση είναι ένας από εκείνους τους βαρετούς γρίφους που καλό είναι να αποφεύγουν οι οκνηροί (και διάφοροι κουτοπόνηροι…).
Πόσο πρόβλημα υγείας είναι, πραγματικά, ο covid-19; Ο «αδέκαστος» κυβερνήτης της Ν. Υόρκης Cuomo δήλωσε χτες ότι μετά από μια δειγματοληπτική έρευνα, προέκυψε ότι το ποσοστό θνησιμότητας (αναλογία όσων πεθάνουν προς όσους μολύνονται) στην πόλη είναι (τελικά) «μικρότερο απ’ όσο νόμιζαν»… Είναι κάπου στο 0,5%… Οι πιο συστηματικές έρευνες πάνω στο θέμα (μία έγινε πιο διάσημη από άλλες επειδή την έκανε το team του Ιωαννίδη, στη Santa Clara) δείχνουν ωστόσο πως αυτό το ποσοστό είναι ακόμα μικρότερο. Περίπου στο 0,15%. Ο Ιωαννίδης (και όλο και περισσότεροι μάλλον «αιρετικοί» ειδικοί…) υποστηρίζει (το λέει στην συνέντευξη που αναρτήσαμε προχτές…) πως η πιθανότητα θανάτου μετά από μόλυνση απ’ τον covid-19 (αυτό το 0,15%) είναι η ίδια με την πιθανότητα θανάτου κατά την διάρκεια οδήγησης ι.χ. απ’ το σπίτι στη δουλειά και πίσω: αυτό το δεύτερο αναμφίβολα ΔΕΝ θεωρείται «σοβαρό πρόβλημα υγείας»… Παρόλα αυτά ο καθένας πρέπει να προσέχει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και τους άλλους…
Ο οκνηρός θα διαβάσει στα πιο πάνω «αριθμούς»· και εφόσον έχει φάει το παραμύθι θα θυμώσει επειδή δείχνουμε … ασέβεια στους ανθρώπους! Η σύγκριση, όμως, δεν είναι αριθμητικό τρικ. Είναι σύγκριση πολιτικών αντιλήψεων ως προς τι είναι τι. Με την ίδια ακριβώς έννοια που είναι πολιτική αντίληψη η «ευαισθησία για ένα σκυλάκι που κτύπησε» και ο ταυτόχρονος κυνισμός απέναντι στις χιλιάδες δολοφονημένους / ες στη μέση Ανατολή ή στις συστηματικές δολοφονίες παλαιστινίων (με την έμμεση συμμετοχή και του ελληνικού κράτους).
Και επειδή αυτό που συμβαίνει είναι η οργανωμένη διασπορά (και ενσωμάτωση) όχι του covid-19 αλλά ενός ορισμένου και πολύ συγκεκριμένου σετ ιδεών που τον έχουν κάνει «σημαία», ακριβώς γι’ αυτό μπορούμε να «αποκαλύψουμε» μια συγκεκριμένη πολιτική εξουσίας. (Εδώ οι οκνηροί θυμώνουν ακόμα περισσότερο και αρχίζουν να πληκτρολογούν ή να μουρμουράνε διάφορα…).
Σε μια ενδιαφέρουσα πρόσφατη ανάλυση της/του Paul B. Preciado (μεταφρασμένη, απ’ το blog Σφίγγα και άλλες χίμαιρες σε δύσκολους καιρούς) μπορεί κανείς να διαβάσει μεταξύ άλλων κι αυτό:
… Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, τη σύφιλη. Η επιδημία έπληξε για πρώτη φορά την πόλη της Νάπολης το 1494. Η ευρωπαϊκή αποικιακή επιχείρηση είχε μόλις αρχίσει. Η σύφιλη ήταν σαν τον πυροβολισμό εκκίνησης για την αποικιοκρατική καταστροφή και τη φυλετική πολιτική που θα έρθει μαζί της. Οι Άγγλοι την χαρακτήρισαν «η γαλλική ασθένεια», οι Γάλλοι είπαν ότι ήταν «το ναπολιτάνικο κακό» και οι Ναπολιτάνοι ότι είχε έρθει από την Αμερική: ειπώθηκε ότι ήταν φερμένη από τους αποίκους που είχαν μολυνθεί από τους ιθαγενείς… Ο ιός, όπως μας δίδαξε ο Derrida, είναι εξ ορισμού ο αλλοδαπός, ο άλλος, ο ξένος. Σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη, η σύφιλη υλοποίησε στα σώματα του 16ου έως και τον 19ο αιώνα τις μορφές καταπίεσης και κοινωνικού αποκλεισμού που κυριαρχούσαν στην πατριαρχική-αποικιακή νεωτερικότητα: την εμμονή για τη φυλετική καθαρότητα, την απαγόρευση των αποκαλούμενων «μικτών γάμων» μεταξύ ανθρώπων διαφορετικής τάξης και «φυλής» και τους πολλαπλούς περιορισμούς που βάρυναν πάνω στις σεξουαλικές και εξωσυζυγικές σχέσεις.
Η ουτοπία της κοινότητας και το μοντέλο ανοσίας της σύφιλης είναι αυτό του αστικού λευκού σώματος, σεξουαλικά περιορισμένου στην έγγαμη ζωή, ως πυρήνα της αναπαραγωγής του εθνικού σώματος. Ως εκ τούτου, η πόρνη μετατράπηκε στο ζωντανό σώμα που συμπύκνωσε όλα τα ειδεχθή πολιτικά σημαίνοντα κατά την επιδημία: γυναίκα εργάτρια και συχνά υποκείμενο φυλετισμού, σώμα έξω από τους οικιακούς κανονισμούς και το γάμο, που μετέτρεψε την σεξουαλικότητά του στα μέσα παραγωγής του, η εργάτρια του σεξ έγινε ορατή, ελεγχόμενη και στιγματισμένη ως ο κύριος φορέας της εξάπλωσης του ιού. Αλλά δεν ήταν η καταστολή της πορνείας, ούτε ο περιορισμός των ιερόδουλων σε εθνικούς οίκους ανοχής (burdeles) (όπως φαντάστηκε ο Restif de la Bretonne) αυτό που θεράπευσε την σύφιλη. Ακριβώς το αντίθετο. Η απομόνωση των ιερόδουλων τις έκανε μόνο πιο ευάλωτες στη νόσο. Αυτό που θεράπευσε τη σύφιλη ήταν η ανακάλυψη των αντιβιοτικών και ιδιαίτερα της πενικιλίνης το 1928, ακριβώς μια στιγμή βαθιών μετασχηματισμών της σεξουαλικής πολιτικής στην Ευρώπη με τα πρώτα κινήματα απο-αποικισμού, την πρόσβαση των λευκών γυναικών στην ψήφο, τις πρώτες αποποινικοποιήσεις της ομοφυλοφιλίας και μια σχετική απελευθέρωση της ετεροφυλοφιλικής ηθικής του γάμου…
Θνησιμότητα 0,15% σημαίνει πως αν έχουν μολυνθεί απ’ τον covid-19 10.000 άτομα πιθανότατα να πεθάνουν τα 15. Ωστόσο αυτός ο “μέσος όρος” είναι κάπως παραπλανητικός. Ξέρουμε (κι αυτό είναι γνωστό απ’ τον περασμένο Γενάρη, όταν ο covid-19 ήταν για τους δυτικούς ένα «εξωτικό κακό νέο που θα γονατίσει την κίνα») ότι απ’ τις επιπλοκές της μόλυνσης πεθαίνουν κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας (: πάνω από 65 χρονών) που έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα υγείας. Οι 15 (στις 10.000) που θα πεθάνουν δεν είναι «ισοκατανεμημένοι» σ’ όλες τις ηλικιακές ομάδες και σ’ όλα τα φύλα. Οι 14,5, ίσως και παραπάνω, είναι ήδη άρρωστοι ηλικιωμένοι. Όσο κατεβαίνει κανείς απ’ τα 65 χρόνια προς τα κάτω και σε λιγότερα ή καθόλου προβλήματα υγείας, η «φονικότητα» του covid-19 τείνει (και φτάνει) σχεδόν στο 0%.
Μ’ άλλα λόγια, και χωρίς καμμία διάθεση υποτίμησης της ζωής κανενός: αν κριθεί ως προς την φονικότητά του ο covid-19 είναι κατά βάση μια γεροντική ασθένεια. Δεν το λέει κανείς, αλλά έτσι είναι. Κι αυτό σε αντίθεση με την κοινή, εποχιακή γρίπη, που δημιουργεί μερικές φορές σοβαρές (έως θανατηφόρες) επιπλοκές και σε παιδιά, και η φονικότητά της, παρότι είναι πολύ εντονότερη στους ασθενείς ηλικιωμένους, μοιράζεται και σε άλλα ηλικιακά υποσύνολα. Δεν είναι παράξενο να υπάρχει μια γεροντική ασθένεια. Υπάρχουν και παιδικές ασθένειες – και δεν είναι «δυσμενής διάκριση» το να τις χαρακτηρίζει κανείς έτσι!
Πώς αντιμετωπίζεται μια απειλή τόσο «στοχευμένη» απ’ την σκοπιά της ηλικίας και της βιολογικής / οργανικής κατάστασης; Εδώ η τωρινή πολιτική σαν «τεχνική της εξουσίας» ξεχυλίζει από παντού. Έτσι ώστε ο οκνηρός και ο «πειθαρχημένος στρατιώτης» θα πρέπει να είναι θεόστραβος για να μην βλέπει καν και καν πέρα απ’ την μύτη του.
Αν μας έλεγαν: Ξέρετε κάτι; Υπάρχει ένας μεταδοτικός υιός που μπορεί να σκοτώσει 15 άτομα σε κάθε 10.000, κυρίως ηλικιωμένους και με κακή κατάσταση της υγείας τους, πέρα απ’ το ότι η φροντίδα υγείας θα έπρεπε να είναι έντονα προσανατολισμένη σ’ αυτούς που πράγματι κινδυνεύουν, η κυρίως κοινωνική αντίδραση, ατομική και συλλογική, θα ήταν η ταύτιση με τους υπόλοιπους 9.985 (ανά 10.000) που θα βρεθούν, ίσως, στην γκάμα από καθόλου συμπτώματα έως μέτρια συμπτώματα. Δεν είναι καθόλου παράλογο: κανείς δεν βγαίνει απ’ το σπίτι του για να πάει στη δουλειά έχοντας κάνει την διαθήκη του· ακόμα κι αν οι 15 στους 10.000 συμβαίνει να σκοτώνονται σε κάποιο τροχαίο….
Ωστόσο ΔΕΝ μας είπαν ΑΥΤΟ τα μεγάλα στόματα του κράτους και των αφεντικών! Μας είπαν κάτι εντελώς διαφορετικό. Μας είπαν: κανένας από εσάς δεν είναι υγιής, όλοι είστε εν δυνάμει άρρωστοι / φορείς, και – στο τέλος της ημέρας – θα έχετε μολύνει κάποιον ηλικιωμένο, που θα πεθάνει· δηλαδή θα τον σκοτώσετε!!! Γι’ αυτό θα σας κλείσουμε στα σπίτια σας και θα βγαίνετε από εκεί μόνο με την άδειά μας! (Μπορείτε να φανταστείτε κάτι ανάλογο για τα τροχαία «ατυχήματα»; Γενική απαγόρευση της κυκλοφορίας, κατ’ οίκον εγκλεισμό, κλπ κλπ;)
Τί μας είπαν, δηλαδή; Μας είπαν (και αυτό έγινε αποδεκτό από κάθε είδους «πειθαρχημένους στρατιώτες») ότι οι κοινωνικές σχέσεις είναι μολυσματικές και θανατηφόρες! Πρέπει να αναδιαρθρωθούν «για λόγους δημόσιας υγείας»!! ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ (γι’ αυτό, άλλωστε, την πρακτική εφαρμογή της αναλαμβάνει και η αστυνομία και ο στρατός – τα αφεντικά ποτέ δεν κάνουν λάθος στους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν!). ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ (ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΟΤΑΤΟ) σε μια πολύ συγκεκριμένη ιστορική περίοδο ριζικών καπιταλιστικών αλλαγών που σχετίζονται άμεσα και με το σώμα και με το πνεύμα! Ακόμα κι αν οι πάντες καταλάβαιναν περί τίνος πρόκειται και το δέχονταν, ακόμα κι αν αυτή η πολιτική άρεσε σε όλους, δεν θα άλλαζε ούτε μια κεραία στην πραγματικότητα: ο covid-19 χρησιμοποιείται σαν «πολιορκητικός κριός» σε βάρος του κοινωνικού as we know it· ο στρατώνας είναι από πίσω του…
Στο ίδιο κείμενο η/ο Paul B. Preciado παρατηρεί:
…Οι διαφορετικές στρατηγικές που έχουν υιοθετήσει διάφορες χώρες έναντι της επέκτασης του Covid-19 δείχνουν δύο εντελώς διαφορετικούς τύπους βιοπολιτικών τεχνολογιών. Ο πρώτος, σε λειτουργία κυρίως στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, εφαρμόζει αυστηρά πειθαρχικά μέτρα που από πολλές απόψεις δεν διαφέρουν πολύ από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν κατά της πανώλης. Πρόκειται για τον περιορισμό στο σπίτι ολόκληρου του πληθυσμού. Αξίζει τον κόπο να ξαναδιαβάσετε το κεφάλαιο για τη διαχείριση της πανώλης στην Ευρώπη, στο Επιτήρηση και Τιμωρία,για να συνειδητοποιήσετε ότι οι γαλλικές πολιτικές διαχείρισης του Covid-19 δεν έχουν αλλάξει πολύ από τότε…
…Η δεύτερη στρατηγική, που ξεκίνησε από τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, την Ιαπωνία και το Ισραήλ, προϋποθέτει τη μετάβαση από τις νεωτερικές πειθαρχικές τεχνικές και αρχιτεκτονικές μεθόδους ελέγχου, σε φαρμακο-πορνογραφικές τεχνικές βιο-επιτήρησης: εδώ δίνεται έμφαση στον ατομικό εντοπισμό του ιού, μέσω του πολλαπλασιασμού των τεστ και της συνεχούς και αυστηρής ψηφιακής παρακολούθησης των ασθενών μέσω των φορητών πληροφορικών τους συσκευών. Τα κινητά τηλέφωνα και οι πιστωτικές κάρτες εδώ μετατρέπονται σε όργανα επιτήρησης που επιτρέπουν την παρακολούθηση των κινήσεων του ατομικού σώματος. Δεν χρειαζόμαστε βιομετρικά βραχιόλια: το κινητό έχει γίνει το καλύτερο βραχιόλι, κανείς δεν το αποχωρίζεται ούτε για να κοιμηθεί. Μια εφαρμογή GPS ενημερώνει την αστυνομία για τις κινήσεις οποιουδήποτε ύποπτου σώματος. Η θερμοκρασία και η κίνηση ενός συγκεκριμένου σώματος μπαίνουν σε μόνιτορ μέσω κινητών τεχνολογιών και παρατηρούνται σε πραγματικό χρόνο από το ψηφιακό μάτι ενός Κράτους κυβερνο-αυταρχικού για το οποίο η κοινότητα είναι μια κοινότητα χρηστών του κυβερνοχώρου και η κυριαρχία είναι πάνω από όλα ψηφιακή διαφάνεια και διαχείριση ανοιχτών δεδομένων… Ο Covid-19 έχει νομιμοποιήσει και επεκτείνει αυτές τις κρατικές πρακτικές βιο-επιτήρησης και ψηφιακού ελέγχου, ομαλοποιώντας τις και κάνοντάς τις «απαραίτητες» για να διατηρήσει μια ορισμένη ιδέα ανοσίας…
Και πιο κάτω:
Η πολιτική διαχείριση του Covid-19 ως τρόπος διαχείρισης της ζωής και του θανάτου σχεδιάζει τα περιγράμματα μιας νέας υποκειμενικότητας. Αυτό που θα έχει εφευρεθεί μετά την κρίση είναι μια νέα ουτοπία της άνοσης κοινότητας και μια νέα μορφή ελέγχου του σώματος. Το υποκείμενο της νεοφιλελεύθερης τεχνο-πατριαρχίας που ο Covid-19 κατασκευάζει δεν έχει δέρμα, δεν μπορείς να το αγγίξεις, δεν έχει χέρια. Δεν ανταλλάσσει φυσικά αγαθά, ούτε αγγίζει νομίσματα, πληρώνει με πιστωτική κάρτα. Δεν έχει χείλη, δεν έχει γλώσσα. Δεν μιλάει απευθείας, αφήνει φωνητικό μήνυμα. Δεν συναντιέται με άλλους, ούτε συλλογικοποιείται. Είναι ριζικά ατομικό. Δεν έχει πρόσωπο, έχει μάσκα. Το οργανικό του σώμα αποκρύπτεται για να μπορέσει να υπάρξει ύστερα από μια αόριστη σειρά σημειο-τεχνικών διαμεσολαβήσεων, μια σειρά από κυβερνητικές προσθετικές επεμβάσεις που χρησιμεύουν ως προσωπείο: το προσωπείο της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το προσωπείο του λογαριασμού στο Facebook, το προσωπείο του Instagram. Δεν είναι ένας φυσικός παράγοντας, αλλά ένας ψηφιακός καταναλωτής, ένας τηλε-παραγωγός, είναι ένας κωδικός, ένα pixel, ένας τραπεζικός λογαριασμός, μια πόρτα με ένα όνομα, μια διεύθυνση στην οποία μπορεί να στείλει τις παραγγελίες του το Amazon.
Μια από τις κεντρικές αλλαγές στις βιο-πολιτικές φαρμακο-πορνογραφικές τεχνικές που χαρακτηρίζουν την κρίση Covid-19 είναι ότι η προσωπική κατοικία –και όχι οι παραδοσιακοί θεσμοί περιορισμού και κανονικοποίησης (νοσοκομείο, εργοστάσιο, φυλακή, σχολείο)– εμφανίζεται τώρα ως το νέο κέντρο της παραγωγής, της κατανάλωσης και του βιοπολιτικού ελέγχου. Πλέον δεν πρόκειται μόνο για το σπίτι ως χώρο περιορισμού του σώματος, όπως συνέβη στην αντιμετώπιση της πανώλης. Η προσωπική κατοικία έχει γίνει τώρα το κέντρο της οικονομίας της τηλε-κατανάλωσης και της τηλε-παραγωγής. Ο οικιακός χώρος υπάρχει τώρα ως ένα σημείο μέσα σε έναν ελεγχόμενο διαδικτυακά χώρο, ένα μέρος ταυτοποιήσιμο σε έναν χάρτη google, ένα κουτί αναγνωρίσιμο από ένα drone…
Θα υποστηρίζαμε πως όλα τα πιο πάνω είναι κοινότοπα· εάν πράγματι υπήρχε μια μειοψηφία (υπολογίσιμη…) που να τα έχει συνειδητοποιήσει, και μάλιστα να τα έχει συνειδητοποιήσει καθώς εξελίσσονται εδώ και κάποια χρόνια, δηλαδή πριν εκβιαστεί να φοβηθεί με τον τρόπο και την ένταση που ορίζουν τ’ αφεντικά…
Ωστόσο, η «διαφορά στρατηγικών» που εντοπίζει η/ο Preciado δεν είναι τέτοια! Είναι διαφορά ιστορικής φάσης στην πορεία των αντίστοιχων εθνοκρατικών καπιταλισμών / κοινωνιών προς τις προδιαγραφές και τις νόρμες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Τα συγκεκριμένα ασιατικά κράτη (συμπεριλαμβανόμενου του κινεζικού που ξέχασε να αναφέρει) plus το πρωτοκοσμικό ρατσιστικό / απαρτχάιντ ισραήλ βρίσκονται όχι μόνο τεχνολογικά αλλά και “βιο-πολιτικά” πιο μπροστά… Ειδικά το Τελ Αβίβ έχει μεγάλη εμπειρία σαν δεσμοφύλακας, με παλιές και καινούργιες μορφές βίας…
Αυτή η κρίσιμη διαφορά φάσης “ανάπτυξης” (σύμφωνα με την καπιταλιστική ορολογία) χαράζει το πεδίο του “συλλογικού σώματος” του είδους μας με τις γραμμές του ενδοκαπιταλιστικού πλανητικού ανταγωνισμού. Ως τώρα, ίσως για λίγο ακόμα, η πραγματικότητα του 4ου παγκοσμίου πολέμου εξελισσόταν μέσω proxies, μέσω «εργολάβων». Όμως απ’ αυτές εδώ τις σελίδες έχουμε προειδοποιήσει ότι αυτή η περίοδος φτάνει (ή έχει φτάσει ήδη) στο τέλος της. Κι ότι δεν θα αργήσει η στιγμή που οι ιμπεριαλισμοί θα αναμετρηθούν άμεσα μεταξύ τους.
Έτσι, κάτω απ’ την σημαία του covid-19, δεν αναδιοργανώνεται ο έλεγχος του κοινωνικού εργοστάσιου απλά και μόνο για την «εξουσιαστική χαρά του ελέγχου»! Αναδιοργανώνεται και για παραγωγικούς / καταναλωτικούς σκοπούς αλλά και για πολεμικούς…
(Ευχαριστούμε την ομάδα «κριτική σκέψη» για το video).