Τα γρανάζια της καταγραφής

Η στατιστική, ως η επιστήμη των αριθμών, των καταγραφών και των κατηγοριοποιήσεων χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις και ενοχλητικές αιτιακές αλυσίδες, είχε διαπλακεί από νωρίς στενά με τη γενετική. Η ευγονική (άρα και η γενετική, ως επίγονος της ευγονικής) θα ήταν αδιανόητη χωρίς τις κατανομές, τις στατιστικές καμπύλες και τους μέσους όρους του Galton. Ένα καλό ερώτημα είναι και το κατά πόσο θα μπορούσε να σταθεί ακόμα και η έννοια του γονιδίου χωρίς τη στατιστική. Τι νόημα θα είχε μία διάγνωση του είδους «αν έχεις την τάδε μετάλλαξη στο δείνα γονίδιο τότε μπορεί να εμφανίσεις την πάθηση Α· αλλά μπορεί και όχι»; Όταν αυτό το «μπορεί» όμως συνοδεύεται από ένα νούμερο πιθανότητας, πόσο πιο πειστικό γίνεται αυτόματα;

Εκτός από τη γενετική, η στατιστική έπαιξε σημαντικό ρόλο και στη γέννηση του άλλου πόλου του βιο-πληροφορικού παραδείγματος, αυτού της πληροφορικής. Πολύ πριν τον Turing, τον von Neumann και τις ανάγκες των καπιταλιστικών χωρών για επεξεργαστική ισχύ κατά τον Β παγκόσμιο πόλεμο κι έπειτα, υπήρχε πρώτα ο Babbage στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο Babbage είναι γνωστός για τις περίφημες υπολογιστικές μηχανές του, που όμως ποτέ δεν λειτούργησαν στην πράξη. Αυτό το βήμα το έκανε ο Σουηδός εφευρέτης P.G. Sheutz και το 1843 είχε καταφέρει να αναπτύξει ένα πλήρως λειτουργικό μοντέλο. Η μηχανή του Scheutz, αφού έκανε την περιοδεία της σε εκθέσεις της εποχής, αγοράστηκε τελικά τόσο από την αμερικανική όσο και από τη βρετανική κυβέρνηση. Ο σκοπός αυτής της μηχανής ήταν να υπολογίζει πίνακες αριθμών με υψηλή ακρίβεια. Πολλών αριθμών. Που θα μπορούσαν να αφορούν πληθυσμούς ολόκληρους.

Μπροστά σε ένα τέτοιο θέαμα δεν θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος ο William Farr, επιδημιολόγος και υπάλληλος του βρετανικού ληξιαρχείου, ένθερμος υποστηρικτής της χρήσης της στατιστικής για την καταγραφή του βρετανικού πληθυσμού. Έβαλε, λοιπόν, έναν μηχανικό του να κλέψει τα σχέδια της μηχανής Scheutz ώστε να έχει μία για τους δικούς του σκοπούς. Το επόμενο βήμα στην ιστορία των υπολογιστών είναι πιο γνωστό. Ήταν ο Hollerith στις Η.Π.Α. ο οποίος χρησιμοποίησε μηχανές με διάτρητες κάρτες, πάλι για σκοπούς καταγραφής: για την αμερικάνικη απογραφή του 1890. Η ταχύτητα με την οποία οι μηχανές του Hollerith κατάφεραν να τελειώσουν με την επεξεργασία όλων των στατιστικών στοιχείων της απογραφής αποδείχτηκε εντυπωσιακή. Η εταιρεία του Hollerith θα μετεξελισσόταν αργότερα στη γνωστή IBM…

cyborg #30 – 06/2024